میکروبیولوژی دانشی است که به شناخت میکروارگانیسم‌ها یا جانداران بسیار ریز می پردازد. جاندارانی که در میکروبیولوژی بیشتر بررسی می‌شوند باکتری‌ها، ویروسها، قارچها و تک سلولی‌ها می‌باشند. این علم در مورد چگونگی استفاده بهینه از میکروارگانیسم ها و جلوگیری از ضرر و زیانی که می توانند به زندگی انسان، حیوان و گیاه وارد کنند، می پردازد.

میکروبیولوژی بخش های مختلف دارد که عبارتند از :

• میکروبیولوژی پزشکی : این بخش به بررسی میکروب های بیماری زا برای انسان می پردازد. البته این حوزه بخش کوچکی از علم میکروبیولوژی است زیرا تعداد میکروب های بیماری زا در مقایسه با میکروب های مفید بسیار کم است.

• میکروبیولوژی غذایی : این بخش به تولید مواد غذایی به کمک میکروب ها می پردازد.

• میکروبیولوژی صنعتی : این بخش به استفاده از میکروب های مفید در تولید مواد صنعتی مانند اسیدها، کودها، در رفع آلودگی های محیط زیست، در شناسایی آفات گیاهی و راه های مقابله با آنها، در استخراج فلزات سنگین، در تصفیه نفت و … مربوط می شود.

کار میکروبیولوژیست

میکروبیولوژیست میکروارگانیسم هایی مانند باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و جلبک ها را در آزمایشگاه ها مطالعه می کند. او به شناسایی دقیق میکروارگانیسم ها پرداخته و راه های استفاده بهینه یا رفع ضررهای آنها را کشف می کند. حوزه کاری میکروبیولوژیست بسیار متنوع است از پزشکی و بهداشت گرفته تا کشاورزی و نفت. کار او در قسمت های مختلف مانند بخش های تحقیقاتی و یا بخش های نظارتی و کنترل کیفیت می باشد.  

میکروبیولوژیست در ابتدا باید به تحقیق و کار در آزمایشگاه علاقه زیادی داشته باشد. داشتن دقت و صبر زیاد و توجه به جزئیات برای او لازم است. همچنین میکروبیولوژیست باید توان انجام کار تیمی را داشته و از آخرین یافته ها و اطلاعات حوزه میکروبیولوژی آگاه باشد.

میکروبیولوژیست معمولا در آزمایشگاه ها به صورت تمام وقت کار می کند. در هنگام کار باید برای ایمن بودن از آلودگی های احتمالی، از لباس های مخصوص استفاده کند.

وظایف میکروبیولوژیست

• انجام آزمایشات مختلف برای شناسایی انواع میکروب ها

• بررسی و شناسایی میکروب ها جهت کنترل بیماری های عفونی

• استفاده از روش های مختلف برای تهیه و آزمایش داروهای جدید

• انجام آزمایش ها و پژوهش های مختلف برای کنترل کیفیت مواد غذایی و استفاده بهینه و مناسب از میکروارگانیسم‌ها در تولید مواد غذایی جدید و بهینه کردن مواد غذایی موجود

• انجام آزمایشات مختلف در جهت استفاده از میکروارگانیسم ها برای کنترل آلودگی های محیط زیست و شیوع مواد سمی

• ارائه نتایج پژوهش ها به افراد و منابع معتبر

مهارت ها و دانش مورد نیاز

• به روز بودن و آگاهی از آخرین پیشرفت های علمی

• ذهن جستجوگر

• حافظه خوب

• قدرت تجزیه و تحلیل مناسب

• تفکر پویا و منطقی

• داشتن صبر و حوصله زیاد

• مهارت خوب در حل مساله

• دقت بالا و توجه به جزئیات

• قابلیت کار با نرم افزارهای آماری و کامپیوتری مرتبط

• قابلیت رهبری یک تیم (برای افرادی که مسئول یک تیم پژوهشی در این حوزه هستند)

تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل میکروبیولوژیست

فارغ التحصیلان گرایش میکروبیولوژی رشته زیست شناسی  می توانند وارد این شغل شوند. علاقه مندان می توانند در مقاطع بالاتر تحصیل کرده و بیشتر به کارهای آموزشی و تحقیقاتی در حوزه میکروبیولوژی بپردازند.

شخصیت های مناسب این شغل

تیپ شخصیتی مناسب میکروبیولوژیست بر اساس شخصیت شناسی MBTI :

INTP این تیپ شخصیتی حوزه رو به رشد پزشکی و سلامت را دوست دارد و ابن فرصت را پیدا می کند که با مفاهیم پیچیده و جدید روبرو شود. اگر این شغل همراه با پژوهش و بررسی باشد، فرصت کاری مستقل و مطلوبی را برای این تیپ شخصیتی فراهم می کند.

وضعیت شغل و استخدام میکروبیولوژیست

میکروبیولوژیست می تواند در سازمان ها و مراکزی از جمله سازمان های حوزه بهداشت و درمان، آزمایشگاه های پاتولوژی و میکروب شناسی بیمارستان ها، پژوهشگاه های نفت و همچنین در بخش های تحقیقاتی صنایع غذایی و دارویی، کشاورزی، محیط زیست و … استخدام شود.
 
اطلاعات دقیقی از وضعیت بازارکار این شغل در دسترس نیست. اما با توجه به ارتباط زیاد میکروبیولوژی با صنایع مختلف و کاربرد فراوانی که در آنها دارد، موقعیت های شغلی متنوع و زیادی برای میکروبیولوژیست ها وجود دارد. البته آنهایی که تحصیلات عالی داشته باشند، از وضعیت بهتری در این بازار کار برخوردار خواهند بود.
 

در ایران فارغ التحصیلان رشته میکروبیولوژی با مشکلاتی روبرو هستند که برخی از آنها عبارتند از :

• ‌ عمده کار میکروبیولوژیست ها مربوط به آزمایشگاه‌هاست اما متاسفانه واحدهای عملی در دانشگاه به نسبت نیاز این رشته کمتر تدریس می‌شوند و در نتیجه یک فارغ‌التحصیل کارشناسی آمادگی لازم برای ورود به بازار کار را ندارد‌. در واقع سهم دانشجوی میکروبیولوژی از دانشگاه، دانسته‌های تئوری است و از طرفی فضای کاری فارغ‌التحصیلان میکروبیولوژی با فارغ‌التحصیلان علوم آزمایشگاهی مشترک است و از آنجایی که آن‌ها در طول دوران تحصیل خود واحدهای عملی بیشتری در مقایسه با دانشجویان رشته میکروبیولوژی می‌گذرانند، به مهارت‌هایی می‌رسند که امکان اشتغال بیشتر و بهتری را برایشان فراهم می‌کند‌.

• از آنجایی که هر سال بر تعداد فارغ‌التحصیلان میکروبیولوژی افزوده می‌شود و همان طور که کار آن با برخی رشته‌های نزدیک به این رشته مانند علوم آزمایشگاهی مشترک است، بهتر است هر فارغ‌التحصیلی تلاش کند تا ارشد قبول شود و بعد از آن وارد مرحله دکترا شود تا بتواند با پایه حقوقی خوب در یک آزمایشگاه فعالیت کند.

• ‌ برای شرکت در کنکور کارشناسی‌ارشد باید همه جوانب را سنجید چرا که فارغ التحصیلان میکروبیولوژِی در چند امتحان کنکور می‌توانند شرکت کنند که یکی وابسته به وزارت علوم و دیگری وزارت بهداشت است؛ یکی هم کنکور دانشگاه آزاد است. تنها کارشناس ارشد با اخذ مدرک از وزارت بهداشت می‌تواند پس از فارغ شدن از درس به همراه ۲ دکتر پاتولوژ، اقدام به تاسیس آزمایشگاه کند و مدارک دانشگاه آزاد و وزارت علوم از این امتیاز بی‌بهره‌اند‌.

وضعیت استخدام این شغل در برخی کشورهای جهان

آمریکا - پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام میکروبیولوژیست بین سال های۲۰۱۰  تا۲۰۲۰ ، رشد۱۳  درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل۱۴  درصد می باشد.

میزان درآمد میکروبیولوژیست

آمار دقیقی از میزان حقوق و درآمد میکروبیولوژیست در کشور در دسترس نمی باشد. با توجه به گستردگی و تنوع حوزه ها و مراکزی که این افراد می توانند در آنها فعالیت کنند، به نظر می رسد درآمدهای متفاوتی نیز داشته باشند. میزان تحصیلات، تجربه، توانمندی میکروبیولوژیست و نوع صنعتی که در آن مشغول به کار است، در میزان درآمد او تاثیرگذار می باشد.

 
درآمد این شغل در برخی از کشورهای جهان

آمریکا - متوسط درآمد سالانه این شغل۶۵.۹۲۰  دلار (برای همه مشاغل۳۳.۸۴۰  دلار) در سال۲۰۱۰  و مطابق با آخرین آمارها در سال ۲۰۱۳، ۶۶.۳۰۰ دلار بوده است.

انگلستان - متوسط درآمد سالانه این شغل در بخش دولتی برای افراد تازه کار۳۲.۵۰۰  تا۴۲.۰۰۰  دلار، افراد با تجربه حدود ۵۳.۵۰۰ دلار و برای مدیران۶۱.۰۰۰  دلار می باشد.