همه چیز درباره حرفه مینیاتوریست یا نگارگر
تا به حال شده به یک تابلوی مینیاتور (نگارگری) نگاه کنید و آنقدر غرق در آن شوید که احساس کنید پا به دنیای دیگری گذاشته‌اید؟ آن که در یک تابلوی نگارگری می‌تواند شما را وارد دنیای دیگری کند فردی است به نام نگارگر یا همان مینیاتوریست. این مقاله شما را بیشتر با شغل او آشنا خواهد کرد.
مینیاتور(نگارگری) چیست؟ مینیاتوریست (نگارگر) کیست؟
نگارگری یعنی نقاشی اصیل ایرانی. ما ایران را با نگارگری می‌شناسیم نگارگری ما برگرفته از هنر شرقی است. چینی‌ها چیزهایی را در نقاشی از ما گرفته‌اند و ما ایرانی‌ها هم چیزهایی را از آنان اقتباس کرده‌ایم. زمانی که نقاشی در ایران رایج شد چون کشیدن چیزی عین واقعیت، توهین به خلقت بود، با الهام از طبیعت و تلفیق آن با فکرشان به ایجاد اثر پرداختند که در نتیجه نگارگری که نقاشی ویژه ایرانیان باشد به‌وجود آمد و به همین دلیل است که در نگارگری اغراق و مبالغه زیاد دیده می‌شود.
استفاده نکردن از پرسپکتیو در مینیاتور و هم‌چنین استفاده نکردن از رنگ‌های ترکیبی از خصوصیات نگارگری است، البته استاد «محمود فرشچیان» این قانون را به هم زده و یک نقاشی ایرانی را به‌وجود آورده که در آن رنگ‌ها ترکیبی هستند و در آن پرسپکتیو و آناتومی را می‌توان دید. به کسی که این کار را انجام می‌دهد هم نگارگر می‌گویند.
مشق مینیاتوری
آن چیزی که یک نگارگر قدیمی‌کار به عنوان نگارگری کار می‌کند با آن چیزی که در حال حاضر در ۹۰ درصد آموزشگاه‌ها آموزش می‌دهند خیلی فرق دارد. برای یادگیری نگارگری قدیم استاد به شاگرد مشق‌هایی می‌گوید، به این‌صورت که آثار نگارگری قدیم را با ذغال و خودکار و مداد بکشند. اسکیس سریع بزنند.
یعنی یک اثر نگارگری قدیمی هنوز سر‌مشق یک نگارگر جدید است. مثل خوشنویسی است مثلا کسی که می‌خواهد نستعلیق یاد بگیرد از او انتظار ندارند کاری جدید ارائه دهد و باید از روی آثار اساتید قدیمی مشق بنویسد. نگارگری قدیم هم مشق دارد. مشق آن نگاه کردن به آثار قدیم است. پس تا این‌جا فهمیدیم از کارهای اولیه‌ای که برای نگارگر شدن باید انجام داد مشق کردن از روی آثار نگارگری قدیمی است. البته خیلی‌ها هستند که این کار را دوست ندارند و نمی‌پسندند و به سبک نگارگری جدید رو می‌آورند.
آموزش مینیاتور
در دانشگا‌ه‌ها بسته به این‌که مدیر گروه دانشگاه چه استادی را انتخاب کرده باشد یکی از دو سبک جدید یا قدیم آموزش داده می‌شود که دانشجو بسته به علاقه خود می‌تواند یکی از این دو را دنبال کند و ادامه دهد و در آن حرفه‌ای شود. حتی گاهی دیده می‌شود در یک دانشگاه دو استاد وجود دارند که یکی سبک قدیم را آموزش می‌دهد و دیگری سبک جدید را.
راههای مینیاتوریست شدن
واقعیت این است که راه های متعددی برای مینیاتوریست شدن وجود دارد
یک راه این است که به یک آموزشکده آزاد که در آن نگارگری آموزش می‌دهند مراجعه کنید. دیگر این‌که از طریق کنکور سراسری گروه هنر وارد یکی از رشته های کتابت و نگارگری (گرایش نگارگری) و یا هنر اسلامی (گرایش نگارگری) شوید. حتی می توانید در یکی از رشته‌های دیگر هنر مثل فرش یا هر رشته متناسبی در گروه هنر که مورد علاقه تان است تحصیل کنید و اگر از چند واحد نگارگری که باید بگذرانید خوش‌تان آمد خودتان پیگیر شوید و یک نگارگر شوید. روش دیگری که وجود دارد این است که برای تحصیل، دانشگاه علمی کاربردی را انتخاب کنید و آنجا به تحصیل در رشته نگارگری بپردازید.
البته بعضی‌ها هم که کارشناسی هنری دیگری دارند، تحصیلات تکمیلی خود را در رشته کارشناسی ارشد نقاشی که بسیار نزدیک به نگارگری است ادامه می‌دهند ، یا اگر خیلی عشق نگارگری دارید می‌توانید از همان دبیرستان رشته نقاشی را انتخاب کنید و چند واحد نگارگری را در آن بگذرانید.
اگر هم به هر دلیل به اساتید مطرح دسترسی ندارید می توانید مهارت های خودتان را در زمینه نگارگری با کمک نرم افزارهای آموزش مینیاتور اساتید مطرح تکمیل کنید چرا که تفاوتی ندارد از کدام روش تحصیلات نگارگری داشته باشید اما مهم است که کارتان را بلد باشید و حرفی برای گفتن داشته باشید.
برای کشیدن یک اثر نگارگری بسته به این‌که مهارت و سرعت نگارگر و حجم کار چه‌قدر باشد از یک روز تا چندین ماه زمان لازم است، ممکن است شما برای کشیدن اولین اثرتان ۷ ماه زمان لازم داشته باشید اما اگر قرار باشد همان کار را چند سالی بعد از نگارگر شدن‌تان انجام دهید کمتر از یکی دو ماه طول بکشد. البته این بازه‌های زمانی بستگی به حجم کار هم دارد؛ مثلا تابلویی که یک شخصیت دارد، سریع‌تر از تابلویی با همان ابعاد و تعداد ۲۰ یا ۳۰ شخصیت تمام می‌شود.
زمان و لوازم مینیاتوریست شدن
مدت زمانی که لازم است تا یک فرد نگارگر شود کاملا بستگی به خودش دارد و این که چقدر استعداد و علاقه دارد. ناگفته نماند این کار اصلا پرخرج نیست و نیاز به ابزارآلات خاصی هم ندارد. چیزی که برای نگارگر شدن خیلی لازم است، تمرین و پشتکار است.
چیزی که برای شروع کار لازم است چند تا کاغذ A4 و یک مداد و یک پاک کن است! برای انجام یک کار حرفه‌ای هم یک جعبه آبرنگ به این فهرست اضافه می‌شود که مدت‌ها به کارتان می‌آید. ممکن است شما فقط هفته‌ای یک روز در کلاس درس نگارگری حاضر شوید اما تا جلسه بعدی کلاس تمرین و تمرین و تمرین را نباید فراموش کنید. چرا که همین تمرین‌ها می‌تواند به اندازه ماه‌ها حضور در کلاس به یادگیری و تسلط شما کمک کند.
سبک‌های مینیاتور
نگارگری خودش دو دسته است؛ یکی نگارگری جدید و دیگری نگارگری قدیم. نگارگری قدیم همان نقاشی قدیم ایرانی است. یعنی اگر شما بخواهید در اینترنت جست‌وجویی انجام دهید و از کلید واژه نقاشی قدیم ایران استفاده کنید همان نگارگری می‌آید. در واقع نقاشی قدیم ایران را با نگارگری‌اش می‌شناسند. ولی نگارگری الان؛ با آن چیزی که نگارگری قدیم بوده است خیلی فرق دارد. از دید قدیمی‌کارها دیگر به این نگارگری نمی‌گویند، بلکه به آن سبکی از نقاشی گفته می‌شود. چون هیچ ربطی به نگارگری که قدیمی‌کارها کار می‌کردند ندارد.
مثلا سبک استاد «فرشچیان» و «آقامیری» یک سبکی از نقاشی ایران است، البته این‌ها به همان اسم نگارگر شناخته می‌شوند. در هر کدام از این سبک‌های قدیم و جدید باز سبک‌های مختلفی وجود دارد. مثلا در سبک قدیم سبک‌هایی مثل «مکتب اصفهان»، «مکتب شیراز»، «مکتب تیموری» و در سبک‌های جدید سبک‌هایی مانند «سبک فرشچیان»، «سبک آقامیری» و… وجود دارد.
بزرگان مینیاتور
یک نگارگر یا نقاش بزرگ همیشه ماندگار خواهد بود. «رضا عباسی» که مربوط به دوره صفوی است، «سلطان محمد» و «میرزا علی» جزو نگارگر‌های تراز اول قدیم هستند. «محمود فرشچیان» و «محمدباقر آقامیری» هم جزو بزرگان عرصه نگارگری جدید هستند. ناگفته نماند شما برای این‌که تبدیل به یک نگارگر مشهور شوید می‌توانید آثار نفیس‌تان را بدون چشم داشت به موزه‌ها و سران کشور‌ها هدیه بدهید!
جایی برای مینیاتورها
آثار نگارگری در جاهای مختلفی نگهداری می‌شود. مثلا تابلوی معروف «عصر عاشورا»ی استاد فرشچیان در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. بقیه آثار نگارگری استاد فرشچیان در موزه کاخ سعد‌آباد تهران نگهداری می‌شود. معمولا در هر موزه‌ای یک تا چند اثر نگارگری وجود دارد. بقیه آثار نگارگری را می‌توانید در دوسالانه نگارگری ببینید که در موزه هنر‌های معاصر تهران برگزار می‌شود و هر دو سال یک بار اساتید این حوزه آثار خود را به نمایش و رقابت می‌گذارند.
درآمد مینیاتوریست‌ها
بهترین و در واقع اصلی ترین راه درآمد برای یک نگارگر این است که یک آموزشگاه تاسیس کند و در آن به سایر هنرجوها نگارگری آموزش دهد و برای این آموزش‌ها از هنرجو شهریه دریافت کند. در غیر این‌صورت با فروش آثار نگارگری نمی‌شود امرار معاش کرد.
مشتری آثار مینیاتوری
معمولا مجموعه دارانی مشتری این آثار هستند که در کشور‌های دیگر مجموعه نگارگری دارند. این آثار معمولا از طریق واسطه‌ها به فروش می‌رسد و به دست این مجموعه داران _که در کشور‌هایی مثل دبی و ترکیه که به آثار قدیمی ایرانی علاقه‌مند هستند_ می‌رسد. قیمت تابلوها بسته به میزان شهرت نگارنده اندازه‌های متفاوتی دارد.
موقعیت اجتماعی مینیاتوریست
اگرچه جایگاه هنر و هنرمند قابل انکار نیست اما امروزه یک نگارگر معمولا در جامعه مورد توجه و جایگاه خاص قرار نمی‌گیرد. مگر در شرایطی که در این رشته در دانشگاهی استاد باشد که در این‌صورت هم این جایگاه به خاطر استاد دانشگاه بودنش است نه نگارگر بودن!
هزینه‌ای برای خلق مینیاتور
بستگی به ابزاری دارد که می‌خواهید استفاده کنید. مثلا شما می‌توانید از یک قلم‌موی «ره‌آورد» یا از یک قلم‌موی «دست‌ساز» که از موی گربه ساخته شده استفاده کنید. که قیمت این‌ها با هم خیلی تفاوت دارد. مثلا شما با صرف ۲۰۰ یا ۳۰۰ هزار تومان برای مواد اولیه، تابلویی به قیمت ۳ میلیون تومان را آماده کنید یا یک تابلوی ۱۰۰ هزار تومانی که شاید فقط ۳ هزارتومان مواد اولیه در آن به کار رفته باشد.
می‌توانید در بازار خرید و فروش نگارگری برای خودتان جایی پیدا کنید و خودتان مستقیم جنس را به مشتری برسانید. مثلا هر چند وقت یک‌بار سری به یکی از کشور‌های اطراف که به این آثار علاقه‌مند هستند بزنید. پیدا کردن جایگاه برای فروش آثار می‌تواند در میزان درآمد‌زایی نگارگر موثر باشد.
البته می‌توانید هم آثارتان را به یک فروشنده آثار هنری بسپارید و چند ماهی منتظر بمانید تا مشتری‌اش پیدا شود و به فروش برسد. یا این‌که به کم قانع باشید و همه آثارتان را به «منوچهری» تهران ببرید و یک جا بفروشید و پولش را نقد دریافت کنید.