معلم کودکان خاص کیست و چه وظایفی دارد ؟
آموزش به کودکان خاص …
معلم کودکان استثنایی (خاص) به دانش آموزانی که مشکل یا ناتوانی دارند، آموزش می دهند. این آموزش به صورت گروهی و یا فردی می باشد. کودکان خاص مانند همه بچه های کشور، حق یادگیری و پرورش توانمندی ها و استعدادهای خود را دارند که بار اصلی این وظیفه بر دوش معلمان کودکان خاص می باشد.
آموزش همراه با سختی
این معلمین معمولا برای آموزش کودکان خاص آنها را بر مبنای تفاوت های ارتباطی، حسی، رفتاری، جسمانی و… طبقه بندی می کنند و بر اساس آن برنامه ریزی آموزشی انجام می دهند. آموزش به این افراد در مقایسه با همسالان آنها سخت تر است. این معلم باید رفتارهای غیر متعارف بچه ها را تحمل کرده و صبور باشد. کودکان و دانش‌آموزان خاص (استثنایی) به پنج گروه عقب‌مانده ذهنی و معلول جسمی، ناشنوا و نیمه‌شنوا، نابینا و نیمه‌بینا، ناسازگار و تیزهوش تقسیم می‌شوند و در هر گروه شرایط خاصی برای تعلیم و تربیت آنها وجود دارد . آنها دارای تفاوت های فردی و نیازهای آموزشی و یادگیری متعددی هستند که کار آموزش را برای معلمان آنها بسیار مشکل می کند.
آموزش و پرورش کودکان خاص برنامه خاصی نیست که تماما با برنامه های عادی آموزش و پرورش تفاوت داشته باشد. کودک خاص، دانش آموزی است که برای تامین حداکثر نیازهای تربیتی و آموزشی او، باید تغییراتی در شیوه های تربیتی و آموزشی خانواده و برنامه های مدارس عادی داده شود.
آموزش و پرورش استثنائی
آموزش و پرورش خاص یا استثنایی به جنبه های از تعلیم و تربیت گفته می شود که جنبه استثنایی (ویژگی ها و تفاوت های فردی) و فوق العاده در آن رعایت شده باشد. به عنوان مثال کودکی که نارسائی هایی در تکلم دارد علاوه بر اینکه دروس عمومی را توسط معلم در کلاس عادی همراه با سایر دانش آموزان می آموزد، در اصلاح و رفع نارسائی خود در صحبت کردن نیاز به برنامه آموزشی ویژه ای دارد و این نیاز می بایست توسط یک معلم کودکان خاص تحت برنامه ای فوق العاده تامین گردد.
کار معلم کودکان خاص آموزش به بچه هایی است که دارای مشکلات زیر هستند :
- اختلال در یادگیری
- ناتوانایی های جسمانی
- نقص شنوایی یا بینایی
- مشکلات عاطفی و رفتاری
وظایف معلم کودکان خاص
وظایف معلم کودکان استثنایی (خاص) عبارتند از :
- آموزش دروس متناسب با توانایی ها و نیازهای دانش آموزان خاص
- تلاش برای شناخت و کشف توانایی ها و استعدادهای بالقوه دانش آموزان خاص
- ایجاد ارتباط نزدیک و دوستی با دانش آموزان کم توان یا ناتوان
- کمک به دانش آموزان در افزایش اعتماد به نفس، کسب استقلال و بهبود توانایی ها
- نمره دهی و ارزیابی دانش آموزان
- استفاده از ابزارهای کمک آموزشی مناسب و روش های تمرین متنوع در کلاس
- همکاری با سایر متخصصان مانند پزشکان، گفتار درمان ها و یا روانشناسان آموزشی
- صحبت با والدین در خصوص روند پیشرفت فرزندانشان و راهنمایی آنها برای داشتن رفتاری مناسب با بچه ها
مهارت و دانش مورد نیاز
- علاقه فراوان به آموزش بچه ها به خصوص دانش آموزان خاص
- مهارت ارتباطی عالی برای ایجاد ارتباط مناسب با دانش آموزان، والدین و…
- خلاقیت و تسلط بر روش ها و فنون مختلف آموزشی
- توانایی کار تیمی همراه با داشتن ابتکار عمل
- توانایی مدیریت کلاس ها و برخورد مناسب با رفتارهای نابهنجار
- همکاری در مراقبت شخصی از دانش آموزان خاص در صورت لزوم
- صبر زیاد و خوش خلقی
تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل
علاقه مندان این شغل می توانند برای کسب دانش و مهارت لازم به صورت تخصصی در سطح کارشناسی در دانشگاه های دولتی در رشته های روانشناسی آموزش کودکان استثنایی، علوم تربیتی گرایش های آموزش و پرورش کودکان استثنایی و آموزش و پرورش کودکان عقب مانده ذهنی و در سطح کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی در دانشگاه های کشور تحصیل کنند.
البته در برخی موارد معلمانی هستند که در رشته های دیگر تحصیل کرده اند اما به دلیل علاقه ای که به آموزش کودکان خاص دارند، به این شغل روی آورده اند.
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.
شخصیت های مناسب این شغل بر اساس شخصیت شناسی MBTI :
ESFJ این تیپ شخصیتی دوست دارد با دانش آموزان جوان تر و کودکان با نیازهای ویژه کار کند و مهارت های اولیه را به اشخاص بیاموزد.
ISFJ این تیپ شخصیتی به آموزش علاقه دارد زیرا می تواند به دیگران کمک کند و تاثیر مثبتی روی جامعه بگذارد. او اغلب ترجیح می دهد در مدارس ابتدایی تدریس کند.
ESFP این تیپ شخصیتی کار آموزش و معلمی را دوست دارد به خصوص به کودکان و دانش آموزان ابتدایی. او علاقه مند است مهارت های اولیه را به آنها یاد داده و به بچه ها کمک کند به سازگاری بیشتری در زندگی برسند.ISFP این تیپ شخصیتی از ارائه خدمت به دیگران و رفع نیازهای آنها لذت می برد.