آشنایی با وظایف و کار آتش نشان و شخصیت مناسب این شغل
آتش‌نشانی یا اطفاء حریق مجموعه اقداماتی است که برای مقابله با آتش بوسیله خاموش کردن، کنترل و یا هدایت آتش‌های ناخواسته انجام می‌گیرد. اهداف آتش‌نشانی حفاظت از سلامت افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و حفاظت از محیط زیست است. در همه کشورها سازمان آتش نشانی وجود دارد که وظیفه مقابله با آتش، سوانح و حوادث مختلف را برعهده دارد. در ایران اولین سازمان آتش نشانی توسط روس ها در شهر تبریز ایجاد شد. آتش نشانی ها زیر نظر شهرداری کار می کنند.
آتش نشان فردی است که انواع مهارت های اطفاء حریق و عملیات امداد و نجات را دارد. او از افراد و اموال آنها در برابر آتش و سایر خطرات محافظت کرده و در شرایط اضطراری به آنان کمک می کند. همچنین درباره مسایل ایمنی به مردم آموزش و مشاوره می دهد.
کار آتش نشانی شامل دو بخش اطفاء حریق و عملیات امداد و نجات می شود. در بخش اطفاء حریق به خاموش کردن انواع آتش ها در مناطق مختلف پرداخته می شود. در بخش عملیات امداد و نجات، افرادی که در چاه یا معدن سقوط کرده ، در آسانسور یا ارتفاعات گیر کرده، دچار مسمومیت و خفگی شده، زیر آوار مانده و … را نجات می دهند.
آتش نشان ، مظهر از خودگذشتگی و ایثار
شاید کمتر شغلی را در جهان بتوان یافت که تا این حد به واسطه فداکاری پرسنل خود در بین مردم معروف و شناخته شده باشد. آتش نشانان به واسطه این ویژگی خود همواره و در تمام فرهنگها در دید مردم محترم بوده و مردم آنان را قلباً دوست دارند. در کشور ما نیزموارد متعددی از جانفشانی و از خود گذشتگی این قشر دیده می شود که ماجرای آتش نشان فداکار امید عباسی از معروفترین موارد آن است.
امید عباسی در اردیبهشت سال ۹۲ و در زمان اطفای حریق ساختمانی ده طبقه، ماسک اکسیژن خود را روی صورت دختربچه‌ای ۹ساله قرار داد و باعث شد تا جان او نجات یابد. اگرچه خود او به‌علت مسمومیت ناشی از برداشتن ماسک، دچار مرگ مغزی شد اما با این از خود گذشتگی نام خود را در تاریخ جاودانه نمود. اعضای بدن مرحوم عباسی نیز پس از آن و طبق وصیتش به چند بیمار اهدا شد.
شرایط ورود به شغل آتش نشان و مراتب این شغل
برای آتش نشان شدن باید حداقل ۱۸ و حداکثر ۲۵ سال سن، حداقل ۱۷۰ سانتی متر قد و آمادگی جسمانی خوب داشته و آموزش های مربوطه را دیده باشید. همچنین باید توانایی نشان دادن عکس العمل های سریع و به موقع و توانایی حفظ آرامش در شرایط بحرانی را داشته باشید. این شغل استرس زا بوده و معمولا آتش نشان با خطرات مختلفی از جمله سوختگی، انفجار، مواجهه با مواد شیمیایی و گازهای سمی ، سقوط و … روبرو است.
افرادی که در آتش نشانی استخدام می شوند، در ابتدا به عنوان مامور آتش نشان انجام وظیفه می کنند و با گذشت زمان به مناصب بالاتر مثل راننده، معاون شیفت، فرمانده شیفت، رئیس ایستگاه، معاون عملیاتی و معاون امور ایستگاه ها می رسند. این افراد اگر تحصیلات بالایی داشته باشند به شرط داشتن سابقه کاری خوب، می توانند باز هم ارتقاء یافته و افسر آتش نشان، افسر ارشد آتش نشان و رئیس ایمنی و آتش نشانی شوند.
ساعات کاری آتش نشان به ۲۴ ساعت کار و ۴۸ ساعت استراحت است. همیشه آماده باش بودن، کار کردن در شرایط مختلف آب و هوایی و روبرویی با خطرهایی مانند سقوط از ساختمان، انفجار وسایل نقلیه و… بخشی از ویژگی های این شغل است.
- حمل و نقل وسایل و تجهیزات آتش نشانی
- کنترل کردن و خاموش کردن آتش
- نجات مصدومان و قربانیان از محل های آتش سوزی، صحنه تصادفات و سایر موقعیت های خطرناک
- کنترل کردن نشت مواد شیمیایی و خطرناک
- نظارت بر عملیات های آتش نشانی و کار آتش نشان ها (مخصوص مسئولان تیم آتش نشانی)
- تهیه گزارشات روزانه ازعملیات ها (مخصوص مسئولان تیم آتش نشانی)
- برگزاری دوره های آموزشی در مدارس و سایر مراکز اجتماعی
- بازرسی ساختمان ها برای اطمینان یافتن از رعایت شدن مسایل ایمنی در آنها
- ارائه مشاوره حرفه ای به پروژه های ساخت ساختمان ها در خصوص رعایت موارد ایمنی در برابر آتش سوزی
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.
شخصیت شناسی آتش نشان بر اساس تست MBTI
ISTJ این تیپ شخصیتی از کارهایی که به حفظ و حراست از مردم مربوط باشد، لذت می برد. او حافظه خوبی دارد و به خوبی از اطلاعات گذشته برای حل مسایل جاری استفاده می کند. همچنین کار در محیط های سازمان یافته و با ساختار را دوست دارد.
ESTP این تیپ شخصیتی در بخش خدمات شهری بسیار عالی است. زیرا او کارهای پویا و متنوع را دوست داشته و می خواهد با دیگران در ارتباط باشد. توانایی اقدام سریع و به موقع یکی از ویژگی های او می باشد که در این شغل بسیار مفید است.
ISTP این تیپ شخصیتی از کارهای پویا و چالشی لذت می برذ. او دوست دارد به دیگران کمک کرده و از انعظاف پذیری و ریسک پذیری کافی در کار خود برخوردار است.
ISFP این تیپ شخصیتی از ارائه خدمت به دیگران و رفع نیازهای آنها لذت می برد. او محیط کاری چالشی و پر هیجان را دوست دارد.
آتش نشانی یکی از شغل های سخت در دنیا است که در عین حال طرفداران زیادی دارد. بسیاری از نوجوانان و جوانان آرزو دارند که شرایط آتش نشان شدن را دارا بوده و وارد شغل آتش نشانی شوند. این شغل خطرات و جذابیت های خاص خودش را دارد. در دید اکثر مردم آتش نشان مساوی ایثار و فداکاری است.
با توجه به مطالب بالا، بسیاری به دنبال یافتن شرایط آتش نشان شدن هستند. شرایط و روند کلی استخدام آتش نشان مشخص و تقریبا ثابت است. به دلیل حساسیت های بالای شغل آتش نشانی، فرآیند آتش نشان شدن کمی دشوار و زمان بر است. افراد واجد شرایط از طریق آزمون های ورزشی، علمی ، معاینات جسمانی، مصاحبه تخصصی و طی مراحل گزینش به عنوان آتش نشان استخدام می شوند. البته افرادی که این مراحل را با موفقیت پشت سر می گذارند، پس از دوره آموزش ویژه آتش نشانی، حریق، حوادث و امداد و نجات به صورت آزمایشی استخدام آتش نشانی شده و اگر عملکرد آنها در دوره آزمایشی رضایت بخش باشد، به استخدام رسمی سازمان آتش نشانی در می آیند.
برخی از شرایط آتش نشانی مانند سن، تحصیلات، شرایط فیزیکی و …
- تابعیت و اعتقاد به نظام جمهوری اسلامی ایران و متدین به یکی از ادیان رسمی کشور.
– دارا بودن مدرک تحصیلی دیپلم در کلیه رشته ها و مدارک تحصیلی بالاتر از دیپلم در رشته‌های آتش نشانی، فنی و مهندسی و مدیریت.
دارندگان مدارک تحصیلی مورد نیاز مرتبط با امور سازمان به شرح فوق از فوق‌العاده امتیاز علاوه بر امتیاز مکسوبه در آزمون‌ها برخودار خواهند شد.
-عدم اشتهار به فساد اخلاقی و نداشتن پیشینه کیفری(سوءسابقه) برابر گواهی مراجع ذیصلاح.
-دارا بودن حداقل سن ۱۸ سال و حداکثر ۲۵ سال
-دارا بودن کارت پـایـان خـدمت یـا معافـیت نظام وظیـفه عمومی بـه اسـتثناء معافیت پزشکی.
-برخورداری از سلامت کامل روانی و آمادگی جسمانی و عدم اعتیاد به مواد مخدر برابر گواهی پزشک معتمد سازمان
- دارا بودن حداقل ۱۷۰ سانتیمتر قد.
-دارا بودن حداقل پنج سال سابقه سکونت دائم در شهر مورد نظر
-فرزندان شهدا، مفقودین، جانبازان از کار افتاده کلی، پرسنل قراردادی شهرداری تهران و دارندگان مدال طلای مسابقات جهانی در شرایط مساوی، از اولویت برخوردار می‌باشند.(با ارائه اصل معرفی‌نامه معتبر)
– فرزندان کارکنان بازنشسته آتش‌نشانی تهران(حداکثر یک فرزند) در شرایط مساوی مشروط به کسب امتیاز لازم و متناسب با شرایط اختصاصی از اولویت برخوردار می‌باشند.
آزمون عملی و تخصصی آتش نشان شدن: این مرحله شامل ۳ بخش ارزیابی اولیه، ارزیابی آمادگی جسمانی و معاینات پزشکی است که برای همه داوطلبان آتش نشان شدن انجام می شود.
آزمون علمی: دروس آزمون علمی آتش نشان شدن معارف اسلامی- ادبیات و زبان فارسی- انگلیسی- آتش‌نشان داوطلب(مراجعه به سایت سازمان)- هوش و شخصیت(مقطع تحصیلی دیپلم( می باشند.
داوطلبان آتش نشان شدن باید ابتدا آزمون عملی و بعد آزمون علمی و تست سلامت جسمانی را انجام دهند.
البته لازم به ذکر است که ممکن است برخی از شرایط آتش نشان شدن در استخدام های جدید آتش نشانی و در شهرهای مختلف کمی تغییر کند.
چند سالی است که زنان هم علاقه مند شده اند به عنوان زن آتش نشان فعالیت کنند. سازمان آتش نشانی از سال ۸۸ آموزش زنان آتش نشان را آغاز کرده است. اگرچه در ماموریت ها از آتش نشان زن بسیار کم استفاده می شود، اما به اعتقاد اکثریت زنان آتش نشان آنها می توانند در بخش های مختلف عملیات آتش نشانی انجام وظیفه کنند. در حال حاضر زنان آتش نشان بیشتر در بخش های اداری و آموزشی آتش نشانی فعالیت می کنند.
یکی از مواردی که برای بسیاری از افراد قبل از استخدام شدن در آتش نشانی مهم است اطلاع از میزان حقوق ماهیانه آتش نشان هاست. متاسفانه در کشور ما اطلاعات معتبر و دقیقی از میزان حقوق آتش نشانان موجود نیست ولی از طریق صحبت هایی که با تعدادی از آتش نشانان صورت گرفته مشخص شده که میزان حقوق آنها با خطرات، سختی ها و دشوارهای شغل آتش نشانی تناسبی ندارد. به عنوان مثال تعداد زیادی از حقوق ماهیانه آتش نشان ها درتهران حدود ۲ تا ۳ میلیون است. واضح است که اگر می خواستیم سختی های آتش نشانی و میزان از خود گذشتگی آتش نشانان را با حقوق ماهیانه شان جبران کنیم،حتما حقوق و مزایای آتش نشان باید خیلی بیشتر از شرایط فعلی می شد.
آمریکا- ۴۸ ساعت کار در هفته، جمع حقوق و مزایا ۳۴۵۴ دلار ، خالص پرداختی ۲۷۲۹ دلار
استرالیا- ۳۹ ساعت کار در هفته، جمع حقوق و مزایا ۴۲۹۱ دلار ، خالص پرداختی ۲۶۵۴ دلار
انگلستان- ۴۲ ساعت کار در هفته ، جمع حقوق و مزایا ۲۱۵۹ پوند ، خالص پرداختی ۲۴۷۴ دلار
کانادا- ۳۵ ساعت کار در هفته ، جمع حقوق و مزایا ۴۲۴۰ دلار ، خالص پرداختی ۲۳۸۳ دلار
فرانسه- جمع حقوق و مزایا ۱۶۷۰ یورو ، خالص پرداختی ۲۱۸۳ دلار
فنلاند- ۳۸ ساعت کار در هفته ، جمع حقوق و مزایا ۲۳۴۵ یورو ، خالص پرداختی ۱۷۸۶ دلار
آلمان- ۴۰ ساعت کار در هفته ، جمع حقوق و مزایا ۱۹۷۶ یورو ، خالص پرداختی ۱۷۵۵ دلار
ایتالیا- ۳۶ ساعت کار در هفته ، جمع حقوق و مزایا ۱۷۱۹ یورو ، خالص پرداختی ۱۴۷۵ دلار
کره جنوبی- ۴۰ ساعت کار در هفته ، جمع حقوق و مزایا ۱,۲۹۷,۱۳۹ ونز ، خالص پرداختی ۱۴۷۵ دلار
چین- جمع حقوق و مزایا ۱۱۶۶ یوآن ، خالص پرداختی ۵۶۰ دلار
اگر شرایط لازم (سنی، جسمانی، تحصیلی و …) برای آتش نشان شدن را ندارید ولی به این کار علاقه زیادی دارید، می توانید به عنوان آتش نشان داوطلب ثبت نام کنید. آتش نشان داوطلب نیروی مکمل آتش نشان حرفه ای است و به صورت پاره وقت و افتخاری فعالیت می کند. افراد علاقه مند بعد از ثبت نام آتش نشان داوطلب در سازمان آتش نشانی شهر خود دردوره های آتش نشانی شرکت کرده و آموزش های تخصصی می بینند. در حوادث و آتش سوزی های بزرگ با توجه به نیازی که بوجود می آید، از آتش نشان داوطلب در کمک به مردم و نجات آنها استفاده می شود.
مهارت و دانش مورد نیاز آتش نشان
- علاقه به مردم و نجات آنها از خطرات (انسان دوستی و از خود گذشتگی)
- استقامت و توان بدنی بالا همراه با داشتن سلامت روانی
- توانایی عکس العمل سریع و حغظ آرامش در شرایط خطرناک
- شجاعت
- خود انضباطی و دقت
- پیروی از دستورات و قوانین موجود
- ارتباطات خوب و مهارت کار تیمی
- اعتماد به نفس بالا
- داشتن ابتکار و توان تصمیم گیری در رویارویی با شرایط بسیار متغیر
- مهارت های خوب عملی در استفاده از ابزار و تجهیزات
- مهارت گزارش نویسی از اتفاقات و حوادث
نحوه استخدام آتش نشان و ورود به شغل آتش نشانی
برای آتش نشان شدن می توانید در مقطع دبیرستان وارد رشته ایمنی و آتش نشانی شاخه کار و دانش شوید. همچنین می توانید در دوره های کاردانی (گرایش های نجات، اطفای حریق، ایمنی و حفاظت ساختمان های بلند)، کارشناسی (گرایش های مدیریت عملیات، پیشگیری) و کارشناسی ارشد (گرایش ایمنی و مدیریت) آتش نشانی ادامه تحصیل دهید.
افراد علاقه مند به آتش نشانی ابتدا باید ویژگی ها و شرایط عمومی و تخصصی ای که در آگهی های استخدامی ذکر می شوند را داشته باشند. بعد از قبولی در آزمون اولیه، باید آزمون های عملی و تخصصی را با موفقیت بگذرانند تا بتوانند وارد شغل آتش نشانی شوند.
بعد از استخدام آتش نشان ، آموزش های عملی و نظری مختلف به او داده می شود و پس از تقسیم شدن در ایستگاه های مختلف، به مدت دو سال در دانشکده آتش نشانی آموزش تکمیلی می بیند. در صورت تمایل به افسر آتش نشان شدن می تواند در دانشگاه در مقاطع مختلف ادامه تحصیل دهد.
همچنین افراد علاقه مند می توانند به عنوان آتش نشان داوطلب با گذراندن دوره های تخصصی در سازمان آتش نشانی وارد این بخش شوند و در مواقع بحرانی و حوادث غیر مترقبه به یاری کارکنان آتش نشانی بشتابند.
بر اساس اعلام آتش‌نشانی، برخورداری از سلامت کامل جسمی و روحی، علاقه‌مندی به فعالیت در سازمان آتش‌نشانی، دارا بودن سوادخواندن و نوشتن، ارائه مدارک معتبر شناسایی نظیر شناسنامه، کارت ملی – دو قطعه عکس ۴*۳، دارا بودن حداقل سن پذیرش داوطلبان، داشتن حداقل ۱۸ و حداکثر ۶۰ سال سن، تکمیل فرم تعهدنامه اخلاقی نسبت به جان و مال مردم، تکمیل فرم تقاضای عضویت، نداشتن اعتیاد به هر گونه موادمخدر و مشابه آن بنا به اظهار داوطلب و سکونت در محدوده ایستگاه یا پایگاه داوطلبان حداقل به مدت دو سال از شرایط پذیرش آتش‌نشان داوطلب است.
فرصت شغلی و وضعیت بازارکار و استخدام آتش نشان
استخدام آتش نشان در سازمان آتش نشانی انجام می شود.
این شغل در کشور با برخی از مسایل روبرو است که عبارتند از :
- در معرض خطر بودن همیشگی آتش نشان ها در عملیات های مختلف
- احتمال ابتلا به بیماری هایی ناشی از دود، گازها و مواد شیمیایی مختلف
- عدم امنیت شغلی کافی
- عدم تامین کافی خسارات و آسیب دیدگی های آتش نشان ها توسط مسئولان در صورت بروز حادثه
البته شغل آتش نشانی به تازگی در کشور به صورت رسمی جزء مشاغل سخت و زیان آور قرار گرفت و مشمول قوانین این نوع مشاغل قرار گرفت. برای مثال آتش نشانان می توانند با داشتن۲۰ سال سابقه کار و ۵۰ سال سن، بازنشسته شوند.
وضعیت استخدام آتش نشان در برخی کشورهای جهان
آمریکا – پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام آتش نشان ها بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، رشد ۹ درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل ۱۴ درصد می باشد.
استرالیا – در بازه زمانی ۵ سال گذشته میزان استخدام این شغل رشد ۲۷.۵ درصدی داشته و رشد بسیار زیاد در آینده برای آن پیش بینی شده است.
آمار دقیقی از میزان درآمد آتش نشان ها در ایران در دسترس نمی باشد. با توجه به گفته برخی از شاغلان این حرفه، آنها برای عشق به کارشان خدمت می کنند و میزان حقوق و درآمد آتش نشان ها متناسب با خطرات و ریسک هایی که این شغل با خود به همراه دارد، نیست.
درآمد آتش نشان ها در برخی از کشورهای جهان
آمریکا – مطابق با آخرین آمارها، متوسط درآمد آتش نشان سالانه ۴۵.۸۰۷ دلار(آمریکا) در سال۲۰۱۶ بوده است.
استرالیا – متوسط درآمد آتش نشان سالانه ۶۱.۲۷۴ دلار (آمریکا) در سال ۲۰۱۶ بوده است.
انگلستان - متوسط درآمد آتش نشان سالانه ۴۵.۰۶۵ دلار (آمریکا) در سال ۲۰۱۶ بوده است
کانادا- متوسط درآمد آتش نشان سالانه ۵۹.۰۶۹ دلار (آمریکا) در سال ۲۰۱۶ بوده است