مهندس صنایع کیست ؟

در بازار رقابتی امروز، شرکت ها و سازمان ها برای بقا و رسیدن به اهداف خود باید از منابع موجود خود اعم از مالی و غیرمالی به صورت بهینه استفاده کنند تا هزینه های خود را به حداقل برسانند. علاوه بر این موارد تلاش در جهت افزایش کیفیت محصولات و خدمات در کنار بکارگیری نوآوری های مختلف، در موفقیت آنها بسیار موثر است. مهندسی صنایع ابزاری اساسی و موثر است که به مدیران و صاحبان شرکت ها و سازمان ها در انجام موارد فوق یاری می رساند.

مهندسی صنایع به طراحی، پیاده سازی و بهبود سیستم‌های یکپارچه‌ای از انسان، مواد، اطلاعات، تجهیزات و انرژی می پردازد. حوزه مهندسی صنایع به دنبال حذف و کاهش منابع تلف شده، از قبیل زمان، پول، مواد اولیه و انرژی می باشد.

مهندس صنایع راه های جلوگیری از هدر رفتن مواد، تجهیزات و ماشین آلات در فرآیند تولید را یافته و پیاده سازی می کند. او بیشتر درگیر افزایش بهره وری در مدیریت منابع انسانی، روشها و تکنولوژی می باشد. مهندس صنایع در خصوص راه های استفاده موثر و کارا از نیروی کار، ماشین آلات، مواد، اطلاعات و انرژی برای تولید محصول یا ارائه خدمات به مدیران صنایع مشاوره می دهد.در واقع مهندس صنایع پلی میان مدیران سازمان و سایر عوامل از جمله سیستم ها و کارکنان آن است. کار مهندس صنایع تنها به بخش صنعت محدود نبوده و بخش های خدماتی، تجاری و هر جایی که نیاز به برنامه ریزی، هدایت، مدیریت و ارتقا بهره وری دارد را در بر می گیرد.

در  پروژه های مختلف، مهندسان صنایع بر چگونگی انجام کارها به صورت کارآتر و موثرتر و ایجاد تعادل بین عوامل مختلف از جمله زمان، تعداد کارکنان مورد نیاز، کاری که باید انجام دهند، دستیابی به نتایج بدون خطا، تکنولوژی مورد نیاز، ایمنی کارکنان، محیط و هزینه تمرکز دارند. برای یافتن راه های کاهش ضایعات و بهبود عملکرد، مهندسان صنایع تجهیزات تولید را به دقت بررسی می کنند و از مدل ها و روش های ریاضی برای طراحی سیستم های اطلاعاتی و تولیدی به منظور افزایش کارآیی تولید استفاده می کنند. “آیا این بهترین روش است؟” این سوالی است که فکر یکمهندس صنایع را دائماً به خود مشغول می کند تا به این وسیله بهترین راه را برای تولید محصول و حل مسایل و مشکلات یک واحد صنعتی یا خدماتی پیدا کند.

حوزه کاری مهندس صنایع تلفیقی از مدیریت و مهندسی است. از مهم ترین زمینه های کاری که مهندس صنایع با آن درگیر است می توان به موارد زیر اشاره کرد :
 

• مدیریت تولید : مهندسان تولید در راستای کسب مزیت هایی در رقابت های جهانی از مهندسی شیمی، مهندسی مکانیک و اقتصاد همراه با مهندسی صنایع بهره می گیرند تا مسایل طراحی توسعه و اجرای عملیات سیستمهای تولیدی پیشرفته را به طور موثر حل کنند.

• سیستم های تولیدی : این زمینه بر روی طراحی وکنترل تولید، توزیع وسیستم های خدماتی تاکید دارد و شامل طراحی کارخانه، طراحی حمل ونقل، برنامه ریزی تولید و کنترل موجودی می باشد.

• مهندسی مالی : مهندسی مالی برای کسانی که مایل به کار بانکداری، مدیریت مالی و امور مشاوه ای مالی هستند طراحی شده است. آموزش در این زمینه شامل فرایندهای احتمالی بهینه سازی، محاسبات و بازارهای مالی و کاربرد آنها می باشد.

• مهندسی کیفیت : به دلیل رقابت روز افزون بین المللی که توجه به بهبود کیفیت محصولات و خدمات را اجتناب ناپذیر ساخته است و به دلیل پیچیدگی روزافزون سیستم های تولیدی و خدماتی کنونی، امروزه به مهندسانی نیاز است که بتوانند با مفاهیم و ابزارهای فنی و مدیریتی، سیستم های کیفیت را اجرا و هدایت کنند. گرایش مهندسی کیفیت در مهندسی صنایع تلاش درجهت تربیت چنین افرادی دارد. آموزش در این زمینه بر بهبود کیفیت استراتژی های کیفیت سازمانی و روشهای آماری تاکید دارد.

• مدیریت مهندسی : در چند دهه اخیر این زمینه پیشرفت زیادی صورت گرفته است. دلیل این پیشرفت را در سه سطح می توان دید. درسطح ملی تلاش برای رهبری تکنولوژیکی که از کمبود مواد اولیه، بهره وری پایین و افزایش رقابت بین المللی ناشی می شود، توسعه تکنولوژی های جدید و مدیریت سیستم های تکنولوژی را ایجاب می کند. در سطح صنعت مدیریت بدون مهندسی با مشکل روبرو شده است و نقش مهم مهارت های مهندسی واطلاعات در مدیریت سیستم های مهندسی مشهود است. در سطح فردی مهندسانی که در نتیجه موفقیتهای فنی شان به مدیریت کشیده می شوند، هر چقدر هم ازنظر فنی قوی باشند، برای رویارویی با پیچیدگی های مسئولیت های مدیریتی آماده نیستند.

• مهندسی سیستم های اطلاعاتی : این گرایش برای کسانی طراحی شده است که مایل به یادگیری مهارت های مهندسی و مدیریتی با تاکید بر سیستم های اطلاعاتی ومحاسباتی هستند. علاقه مندان به این گرایش با توانایی های نظیر برنامه نویسی کامپیوتر ومهارت های مربوط به سیستم های اطلاعاتی و آشنایی با نرم افزارهای متفاوت، قادرند سیستمهای اطلاعاتی را برای کنترل زنجیره عرضه تولید و تجارت طراحی کنند.

• مدیریت پروژه (کنترل پروژه) : فرآیندی است در جهت حفظ مسیر پروژه برای دستیابی به یک تعادل اقتصادی موجه بین سه عامل هزینه، زمان و کیفیت در حین اجرای پروژه، که از ابزار و تکنیک های خاص خود در انجام این مهم کمک می گیرد. در واقع کنترل اجزای دقیق و کامل برنامه تدوین شده برای پروژه است، به طوری که هنگام خروج از برنامه بتوان با تشخیص علل و طرح اقتصادی ترین فعالیتها، پروژه را به نزدیک ترین حالت ممکن در مسیر اولیه و اصلی خود بازگرداند.

محل کار مهندس صنایع

محل کار مهندس صنایع بسته به نوع شغل، می تواند در دفاتر کاری و یا محیط کارخانه ها باشد. او تقریبا به صورت مداوم با سرپرستان، مدیران و کارگران در ارتباط است. بنابراین باید از مهارت های ارتباطی و کلامی خوبی برخوردار باشد.

کار و وظایف مهندس صنایع

• تحلیل و بررسی سیستم های موجود، بازنگری جدول زمانبندی تولید، مشخصات فنی، جریان کار تولید و سایر اطلاعات برای درک روش ها و فعالیت های بخش تولید یا خدمات

• سنجش چگونگی تولید محصولات یا ارائه خدمات با حداکثر کارآیی

• توسعه  سیستم های کنترل مدیریت برای برنامه ریزی مالی و تحلیل هزینه ها به شکل موثرتر

• پیاده سازی روش های کنترل کیفیت برای حل مشکلات تولید و کاهش هزینه ها

• همکاری با مشتریان و مدیریت برای توسعه استانداردهای طراحی و تولید

• طراحی سیستم های کنترلی برای هماهنگی فعالیت ها و برنامه ریزی تولید برای اطمینان از کیفیت مناسب محصولات

• آموزش مدیران، سرپرستان و کارگران در صورت نیاز

• رعایت کلیه اصول ایمنی در کار

مهارت های مهندس صنایع

از آنجا که داشتن مهارت و تخصص خوب از ازامات موفقیت در هر شغلی است، در مهندسی صنایع نیز داشتن برخی مهارت و توانمندی ها ضروری می باشد. این مهارت هم فردی و شخصیتی است و هم تخصصی. داشتن این مهارت ها در یافتن سریع یک شغل مناسب و نیز رسیدن به یک ارتقای شغلی عالی، بسیار موثر است.

برخی از این توانمندی ها و مهارت های فردی و شخصیتی مهندس صنایع عبارتند از :

• توان حل مساله

• ذهن پویا و جستجوگر

• خلاقیت و نوآوری

• مهارت های ارتباطی خوب

• داشتن توان مدیریتی

• توان تجزیه و تحلیل مناسب

• توان علمی خوب در ریاضی، آمار و فیزیک

• کار تیمی

• توانایی تحمل فشار کاری زیاد

• دقت و توجه به جزئیات

• توان مدیریت زمان

با بررسی کامل وضعیت استخدام مهندس صنایع، می توان به مجموعه کاملی از مهارت های تخصصی مهندس صنایع دست یافت. البته این تخصص ها با توجه به گرایش های تخصصی مهندس صنایع متفاوت هستند. بسیاری از کارجویان می توانند این تخصص ها را در دوران تحصیل و از طریق کارآموزی کسب کنند.  در اینجا به برخی از مهارت های تخصصی مهندس صنایع به طور کلی اشاره می شود :

• تسلط به زبان انگلیسی (در به روز بودن وآگاهی از آخرین دستاوردهای مهندسی صنایع بسیار ضروری است)
• مهارت های نرم افزاری (که در ادامه به صورت کامل شرح داده شده است)
• آشنا به برنامه ریزی و کنترل پروژه
• تسلط در تحلیل سیستم ها و روشها
• مسلط به ایزو
• مسلط به استانداردهای تضمین کیفیت
• تسلط در برنامه ریزی و کنترل پروژه

مهارت های نرم افزاری مهندس صنایع

امروزه نرم افزارهای رایانه ای یکی از مهم ترین ابزارهای کمکی مهندس صنایع است که یاری گر او در رسیدن به اهدافش می باشد. اگر به بررسی اجمالی آگهی های استخدامی مهندس صنایع بپردازید، متوجه خواهید شد اکثر کارفرماها، شرکت ها و سازمان ها یکی از شرایط جذب مهندس صنایع را تسلط بر نرم افزارهای مربوط به حوزه مهندسی صنایع قرار داده اند.

بنابراین اگر می خواهید در شغل مهندسی صنایع موفق باشید، به راحتی و سریعا بتوانید شغل مناسب و پردرآمدی را در حوزه تخصصی خود یعنی مهندسی صنایع پیدا کنید و یا اگر شاغل در این حوزه هستید و می خواهید پله های ترقی را سریعتر طی کنید، مطمئن باشید یادگیری نرم افزارهای تخصصی مهندسی صنایع یکی از راه های اصلی و مطمئن برای شماست.

مهم ترین نرم افزارهای تخصصی و کاربردی مهندسی صنایع عبارتند از :

• MSP – Microsoft Project  

• TL6 – Time Line

• HPM-Harvard Project Manager

• COMLAD

• Factory Flow

• Minitab

• SPSS

• Statistica

• GAMS – General Algebraic Modeling System

• LINDO

• LINGO

• QSB

• AutoMod

• Siman

• Taylor

• VISIO – Visio For Business Graphics

• MS PowerPoint

رشته مهندسی صنایع، رشته مدیریت صنعتی

فارغ التحصیلان رشته های مهندسی صنایع (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) و مدیریت صنعتی در مقاطع مختلف می توانند وارد این حوزه شوند. دوره های تخصصی و مدیریتی زیادی متناسب با آخرین دستاوردها و یافته های حوزه مهندسی صنایع، در موسسات و مراکز آموزشی معتبر کشور از جمله سازمان مدیریت صنعتی برگزار می شود که شرکت در بسیاری از آنها برای مهندسان صنایع لازم و مفید می باشد و در پیشرفت شغلی آنها بسیار موثر است.

تیپ های شخصیتی مناسب مهندسی صنایع

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

برخی از تیپ های شخصیتی مناسب مهندسی صنایع بر اساس تست شخصیت شناسی MBTI

INTJ این تیپ شخصیتی توان پژوهش و برنامه ریزی مستقل داشته و منطقی می باشد. او به کمک شم خود توان دیدن و در نظر گرفتن همه راه حل های ممکن و خلاقانه را دارد.

ESTJ این تیپ شخصیتی دوست دارد با چیزهای ملموس و واقعی سر و کار داشته باشد. او می تواند بر اساس استدلال های قیاسی خود به علت و معلول ها پی برده و نتیجه گیری کند.همچنین علاقه دارد در واحدهای سازمان یافته در سمت های ارشد و مدیریتی کار کند.

ISTJ   این تیپ شخصیتی از دقت بالایی برخوردار است و دارای مهارت های فنی خوبی می باشند.

ESTP این تیپ شخصیتی از اطلاعات فنی خوبی برخوردار بوده و به خوبی می تواند با ابزارهای مختلف کار کند. او بیشتر مایل است برای خود کار کند.

ISTP این تیپ شخصیتی به رشته های فنی و فهمیدن چرایی و چگونگی کار کردن اشیا علاقه دارد. او مشاهده کننده خوبی بوده و به جزئیات و واقعیات توجه زیادی دارد. استفاده از تحلیل های منطقی به خوبی در کار این تیپ شخصیتی مشهود است.

محل کار مهندس صنایع

از آنجا که حوزه کاری مهندسی صنایع بسیار گسترده و وسیع می باشد، امکان کار در همه مراکز و کارخانجات صنعتی، تولیدی و خدماتی برای مهندس صنایع وجود دارد. به عبارتی مهندس صنایع می تواند در حرفه‌ها و مشاغلی مانند بانکداری، خدمات مشاوره‌ای، صنعت بیمه، شرکتهای هواپیمایی، کشتیرانی، بیمارستانها، کارخانجات، کشت و صنعت، خدمات شهری، استادیوم های ورزشی و یا هر مکان دیگری که نیاز به برنامه‌ریزی، هدایت، مدیریت و ارتقا بهره‌وری دارد، استخدام شود. به علت شباهت زیاد این شغل با مدیریت صنعتی، مهندس صنایع می تواند در حوزه های مدیریتی نیز کار کند. 
 

استخدام مهندس صنایع در سمت های مختلف

مهندس صنایع در شرکت یا سازمان ها در سمت های مختلف استخدام می شود. در نتیجه بررسی آگهی های استخدام کشور، برخی از مهم ترین سمت هایی که مربوط به یک مهندس صنایع می باشند و مورد نظر کارفرمایان هستند، عبارتند از:

استخدام مهندس صنایع، استخدام کارشناس صنایع، استخدام مدیر تولید، استخدام کارشناس کنترل پروژه، استخدام مدیر کنترل پروژه، استخدام مدیر کارخانه، استخدام کارشناس کنترل کیفیت، استخدام مدیر کنترل کیفیت، استخدام کارشناس تضمین کیفیت، استخدام مدیر تضمین کیفیت، استخدام مدیر مهندسی، استخدام سرپرست تولید، استخدام کارشناس برنامه ریزی وتولید، استخدام برنامه ریز تولید، و…

علاوه بر موارد ذکر شده در بالا، یکی از مشاغلی که یک مهندس صنایع می تواند در آن مشغول به کار شود، کارشناس رسمی دادگستری است. یک مهندس صنایع می تواند پس از شرکت در آزمون تخصصی کارشناس رسمی دادگستری و قبولی در آن، پس از گذراندن دوره های لازم، مجوز فعالیت به عنوان کارشناس رسمی دادگستری را دریافت و مشغول به کار شود

استخدام مهندس صنایع

از آنجا که بسیاری از سازمان ها، شرکتها یا موسسات صنعتی، تجاری و خدماتی در کار خود به مهندس صنایع نیاز دارند، مشخص است که فرصت های استخدام مهندس صنایع در کشور زیاد می باشد. با توجه به اینکه کشور در جهت رشد و توسعه صنایع و تولیدات مختلف می باشد و از طرفی در عرصه های جدیدی مانند تجارت الکترونیک، بانکداری الکترونیک و … وارد شده است، پیش بینی می شود وضعیت استخدام مهندس صنایع در ایران در سال های آتی بهتر شود.

برخی از مشکلات استخدام مهندس صنایع در ایران

مهندسی صنایع در ایران با مسایل و مشکلاتی روبرو است که برخی از آنها عبارتند از :

• یکنواخت بودن و نبود تنوع کار در برخی از گرایشها
• وارد شدن بسیاری از مهندسان صنایع در حیطه مدیریت صنعتی عمدتا به دلیل ساده تر بودن کار
• به روز نبودن و عدم آگاهی بسیاری از مهندسان صنایع از آخرین پیشرفت های علمی و ابداعات جدید در این حوزه
• عدم حمایت کافی مدیران برخی سازمان ها و کارخانه ها از مهندسان صنایع ( گاهی آنها را رقیب خود می دانند)
• بسیار محدود بودن واحدهای عملی در رشته مهندسی صنایع در دانشگاه ها

استخدام مهندس صنایع در سایر کشورها

در کنار بررسی وضعیت استخدام مهندس صنایع در ایران، بسیاری به دلایل مختلف خواستار اطلاع از وضعیت استخدام مهندس صنایع در سایر کشورهای جهان به ویژه کشورهای مهاجرپذیر هستند. در اینجا به عنوان نمونه وضعیت استخدام مهندس صنایع در برخی کشورهای جهان آورده شده است :

آمریکا – پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام مهندس صنایع در آمریکا بین سال های۲۰۱۰  تا۲۰۲۰، رشد۶  درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل۱۴  درصد می باشد.

استرالیا – در بازه زمانی۵  سال گذشته میزان استخدام مهندس صنایع در استرالیا رشد۴۵.۵  درصدی داشته و رشد زیادی در سال های آینده برای آن پیش بینی شده است.

درآمد و حقوق مهندس صنایع

با توجه به گستردگی بازارکار مهندسی صنایع و امکان فعالیت آنها در حوزه های مختلف، مهندسان صنایع درآمدهای متفاوتی دارند. مهندس صنایع که در بخش دولتی استخدام شده است، با توجه به قانون خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. در بخش خصوصی شرایط فرق می کند. در این بخش به معیارهای تخصص، دانش و تجربه فرد بیشتر توجه شده و معمولا بر اساس این ویژگی ها، میزان حقوق او تعیین می شود.

تاثیر سابقه کاری بر درآمد مهندس صنایع در ایران

سابقه کاری عامل بسیار موثری در یافتن یک شغل مناسب و کسب درآمد و حقوق بالاتر می باشد. این در مورد در استخدام همه مشاغل از جمله استخدام مهندس صنایع صدق می کند. اگر نگاهی به آگهی های استخدام مهندس صنایع بیاندازید، می بینید که در اکثر آنها داشتن سابقه کاری یکی از موارد مورد تاکید کارفرمایان است و هر یک میزان سابقه کاری خاصی را از کارجو می خواهند. میزان سابقه کاری مورد نظر کارفرمایان مختلف از ا سال تا بیش از ۱۵ سال متغیر می باشد اما متوسط سابقه کاری لازم را می توان حدود ۴ سال در نظر گرفت.

 تاثیر مهارت در استخدام و میزان درآمد مهندس صنایع

 داشتن مهارت های شخصیتی و تخصصی در پیدا کردن سریع کار و کسب درآمد بیشتر بسیار موثر است. علیرغم وجود مشکلات استخدامی در کشور و شکایت زیاد کارجویان از نبود فرصت های شغلی کافی، یکی از مهم ترین و شاید بتوان گفت اصلی ترین دلیلی که باعث می شود یک کارجو نتواند سریع شغل مناسب و مطلوبی را پیدا کند، نداشتن مهارت و دانش کافی می باشد.

 بسیاری از کارجویان تنها به درسی که در دانشگاه خوانده اند (که عموما فقط مطالبی تئوری می باشند) اکتفا کرده و خود را برای ورود به بازارکار آماده نمی کنند. البته شاید مشکل اصلی به روش های آموزشی دانشگاه های کشور برگردد ولی هر فردی خود نیز می تواند برای پیشرفت و رشد فردی اش قدم بردارد.

 بنابراین اگر یک مهندس صنایع می خواهد سریع بتواند شغل مناسبی پیدا کند باید مهارت های خاصی را داشته باشد. برخی از این مهارت ها، فردی و شخصیتی می باشد از جمله : توان مدیریت زمان، داشتن دقت بالا، توان حل مساله و ….

 بررسی و تحقیقات نشان داده است که هر چه دانش و مهارت یک مهندس صنایع افزایش یابد، فرصت های استخدامی بهتر و با درآمد بالاتری برای او مهیا می گردد. به عنوان مثال مهندس صنایع که دارای سطح تحصیلات بالاتر و فارغ التحصیل از دانشگاه های معتبرتر است، سریع تر از سایر کارجویان، کار پیدا کرده و و درآمد و حقوق بیشتری دریافت می کنند.

 بر اساس آخرین آمار حقوق مهندس صنایع که به عنوان کارشناس در حوزه های مختلف مشغول بکار است، در شرکتهای کوچک به طور متوسط بین ۹۰۰۰۰۰ تومان تا ۴۵۰۰۰۰۰ تومان می باشد . البته لازم به ذکر است حقوق مهندس صنایع در شرکتها و شهرهای مختلف متفاوت است .