زمین شناسی، حوزه ای است که در زمینه پیرایش زمین، وضعیت زمین در فضا، تاریخ زمین شناسی، شکل و ابعاد زمین، مشخصات فیزیکی و شیمیایی زمین و مواد تشکیل دهنده آن، بررسی عواملی که در شکل زمین دخیل هستند و… مطالعه و بررسی می کند. زمین شناسی با علوم زیستی، شیمی، جغرافیا، هواشناسی و آب و خاک ارتباط نزدیکی دارد. 

اهمیت دانش زمین شناسی

زمین شناسی در کشورهای مختلف دنیا بسیار مورد توجه است زیرا اقتصاد، صنایع، کشاورزی و بسیاری از موارد دیگر در هر کشوری، به نتایج کار زمین شناسان متکی است. کشور ما نیز با در اختیار داشتن‌ منابع‌ معدنی‌ بسیار غنی‌ اعم‌ از مواد سوختی‌ و ذخایر فلزی‌ و غیرفلزی‌ گران بها، و قرار گرفتن‌ بر روی‌ منطقه‌ای‌ فعال‌ از نظر زمین‌‌شناسی‌ که‌ باعث‌ وقوع‌ زلزله‌ها، تغییر ساختار زمین‌، پدیده‌ کوه‌زایی‌، تغییر پهنای‌ دریاها و خلیج‌ مجاور می‌شود و ده ها مورد دیگر، به‌ پژوهشگران‌ و متخصصان زمین‌شناسی‌ نیاز مبرم دارد که‌ در این زمینه ها به‌ مطالعه‌ و کاوش‌ بپردازند.  

شاخه های مختلف زمین شناسی

زمین شناسی شاخه های مختلفی شامل زمین شناسی مهندسی، رسوب شناسی، زمین شناسی اقتصادی، زمین شناسی نفت، زمین شناسی ساختمانی، زمین شناسی زیست محیطی، چینه و فسیل شناسی، سنگ شناسی یا پترولوژی و گرایش آب شناسی دارد که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند. به عنوان مثال زمین شناسی مهندسی با بررسی تاثیر محیط زمین شناسی بر سازه‌های مهندسی ، راه‌حل های مناسبی جهت کاهش یا برطرف نمودن خطرات احتمالی ارائه می‌دهد. یا زمین شناسی اقتصادی شاخه‌ای از علم زمین شناسی است که پیرامون شرایط تشکیل مواد معدنی ، مورفولوژی و ریخت شناسی آنها ، بافت و ساخت آنها، عوامل کنترل کننده پراکندگی مواد معدنی ، توجیه فنی و اقتصادی آنها و بالاخره تقسیم بندی ژنتیکی مواد معدنی بحث می‌کند.

زمین شناس کیست؟

زمین شناس به مطالعه علمی ساختار، تحولات و حرکات زمین و همچنین منابع طبیعی می پردازد. زمین شناس فرآیندهای داخلی و خارجی شکل دهنده زمین در تاریخ گذشته آن را بررسی می کند. زمین شناس، از روش های تحقیق و جستجوی مختلفی مانند حفاری، نقشه برداری، لرزه نگاری، تصاویر ماهواره ای و هوایی و اندازه گیری های الکترومغناطیسی در کار خود بهره می گیرد.

ساعت کاری و محل کار زمین شناس

ساعت کاری زمین شناس بسته به نوع کاری که انجام می دهد، متفاوت است. به عنوان مثال در بخش های اداری ساعت کاری به صورت منظم و تمام وقت بوده و در بخش هایی مانند تحقیقات میدانی، دارای ساعت کاری نامنظم و گاه طولانی می باشد. گاهی لازم است زمین شناس روزهای زیادی از خانه دور باشد. نکته ای که علاقه مندان شغل زمین شناسی باید به آن توجه کنند این است که عمده کار زمین شناس در شرایط سخت آب و هوایی و در طبیعت می باشد. این شرایط به شکل های مختلف ممکن است برای خانم ها سخت و مشکل است. البته خانم ها می توانند در بخش کارهای نرم افزاری در دفاتر فعالیت کنند که در این حالت نیز فرصت های شغلی محدودی پیش روی آنها قرار خواهد داشت.

وظایف و کار زمین شناس

زمین شناس از دانش و تخصص خود در انجام امور زیر استفاده می کند :

• ارزیابی ایمنی و تاثیر ایجاد یک سد یا تونل در یک پروژه عمرانی

• مشخص کردن محل مناسب برای دفن زباله های هسته ای

• جستجوی  منابع انرژی و معادن معدنی مانند نفت و گاز

• طراحی برنامه های اکتشاف منابع آبی جدید

• بررسی فعالیت های آتشفشانی و زمین لرزه به منظور توسعه سیستم های هشدار دهنده برای مردم نزدیک به مکان های فعال

مهارت زمین شناس

زمین شناس برای اینکه در شغل خود موفق شود باید دارای یک سری از مهارت ها و تخصص ها باشد. بعضی از این مهارت ها، عمومی و برخی دیگر از آنها اختصاصی این شغل است.

مهارت ها و توانمندی های لازم رمین شناس عبارتست از: 

• تسلط در دروس ریاضی، فیزیک و شیمی

• علاقه زیاد به طبیعت و توان تحمل شرایط سخت کاری در آن

• مشاهده دقیق

• داشتن نظم و روندی ساختار یافته در کار که از لازمه های هر پژوهشی و تحقیقاتی است.

• توان بدنی مناسب

• توانایی کار فردی و تیمی

• توان استفاده از نرم افزارهای مرتبط از جمله GIS، Rock Work – RS، Earth das، corel, IRDES, Arc و …

رشته زمین شناسی

علاقه مندان به شغل زمین شناس می توانند در رشته کارشناس زمین شناسی در دانشگاه های کشور تحصیل کنند. امکان ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز در این رشته در کشور وجود دارد.

 تیپ شخصیتی مناسب زمین شناس

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که در ادامه برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

برخی از تیپ های شخصیتی مناسب زمین شناس بر اساس آزمون شخصیت شناسی MBTI

ISTJ   این تیپ شخصیتی از دقت بالایی برخوردار است و دارای مهارت های فنی خوبی می باشد. او معمولا زمان زیادی را برای کار خود می گذارد.

ISTP   این تیپ شخصیتی به فهمیدن چرایی و چگونگی کار کردن چیزها علاقه دارد. او مشاهده کننده خوبی بوده و به جزئیات و واقعیات توجه زیادی دارد. استفاده از تحلیل های منطقی به خوبی در کار این تیپ شخصیتی مشهود است.

ESFP  این تیپ شخصیتی علاقه به کار در طبیعت دارد. او به جزئیات و واقعیات توجه زیادی می کند.

OSFP  این تیپ شخصیتی استفاده از حواس پنجگانه خود در کار را دوست دارد. او به کارهایی که با چیزهای واقعی و حقایق سر و کار دارد، علاقه دارد.

استخدام زمین شناس

استخدام زمین شناس می تواند در وزارت خانه های صنعت،معدن و تجارت، نفت‌، نیرو، راه‌، جهاد کشاورزی‌، علوم‌، تحقیقات و فناوری ، آموزش‌ و پرورش‌ و همچنین‌ شرکت‌ها و مؤسساتی‌ مانند ذوب‌آهن‌، سازمان‌ زمین‌ شناسی‌ و زلزله کشور، موسسه ژئوفیزیک، شرکت‌های‌ مرتبط‌ با فعالیت‌های‌ سد سازی‌، آب‌یابی‌، حفر تونل‌، راهسازی‌، اکتشافات‌ آب‌ و نفت‌ و معادن‌، بخش‌های‌ مرتبط‌ با تهیه‌ نقشه‌های‌ زمین‌ شناسی‌ و معدنی‌، آزمایشگاه‌های‌ سنگ‌ شناسی‌ و زمین‌ شناسی‌ صورت گیرد. 
 
در صورت داشتن توان و علاقه لازم، زمین شناس می تواند کارآفرینی کرده و شرکتی شخصی در این حوزه راه اندازی کند. بسیاری از فعالیت‌های اصلی شرکت‌های بزرگی از جمله شرکت نفت و گاز ایران، به تهیه و استفاده از نقشه‌های زمین‌شناسی، تحلیل این نقشه و شناسایی نکات قابل تامل در آن‌ها بستگی دارد. زمین شناس می تواند به عنوان پیمانکار با وزارتخانه ها و سازمان های مختلف همکاری کند.

مشکلات شغل زمین شناس در ایران

برخی مسایل و مشکلات شغل زمین شناسی در ایران عبارتند از : 

• بازار کار بسیار نامناسب به خصوص در شهرستان ها

• کاربردی نبودن بخشی از دروس رشته زمین شناسی

• عدم درک اهمیت این شغل برای کشور توسط مسئولان و بها ندادن کافی به آن

• عدم توجه به این شغل به عنوان شغلی فنی و عملی و به دنبال آن عدم جذب کارجویان آن در پروژه های عمرانی و عملیاتی

• عدم شناخت صحیح شغل زمین شناسی بین مردم

استخدام زمین شناس در سایر کشورها

وضعیت استخدام زمین شناس در برخی کشورهای جهان به شرح زیر است :

آمریکا – پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام رمین شناس ها بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، رشد ۲۱ درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل ۱۴ درصد می باشد.

استرالیا – در بازه زمانی ۵ سال گذشته میزان استخدام زمین شناسان رشد ۱۸.۳ درصدی داشته و رشد بسیار زیاد در آینده برای آن پیش بینی شده است.

درآمد و حقوق زمین شناس

زمین شناس که در سازمان های دولتی استخدام می شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. حقوق و درآمد زمین شناس که در شرکت های خصوصی فعالیت می کند، با توجه به میزان مهارت و تخصص و نوع توافق صورت گرفته با کارفرما متفاوت است.

در جدیدترین پژوهش صورت گرفته در اواخر سال ۱۳۹۲ توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد زمین شناسان در سمت های مختلف شغلی و در رده های مختلف سازمانی (کارشناس، سرپرست و مدیر) استخراج شده است.

برخی از سمت هایی که در این پژوهش در نظر گرفته شده اند شامل کارشناس ژئوفیزیک، کارشناس کنترل کیفی، بازرس فنی، مدیر پروژه و … می باشند که یک زمین شناس می تواند در هر یک از آنها استخدام شده و فعالیت نماید.

میزان درآمد زمین شناس در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا – متوسط درآمد سالانه این شغل ۸۲.۵۰۰ دلار (برای همه مشاغل ۳۳.۸۴۰ دلار) در سال ۲۰۱۰و مطابق با آخرین آمارها در سال ۲۰۱۳، ۸۴.۲۰۰ دلار بوده است.

استرالیا –  متوسط درآمد سالانه این شغل ۸۷.۶۰۰ دلار (قبل از کسر مالیات) می باشد.

انگلستان – متوسط درآمد سالانه این شغل برای افراد تازه کار بین ۳۰.۵۰۰  تا ۴۶.۰۰۰ دلار و برای افراد با تجربه بین ۶۱.۰۰۰ تا ۷۶.۰۰۰ دلار می باشد.