کار مهندس هسته ای چیست؟

دنیای امروز با بحران انرژی روبرو است، انرژی هسته ای یکی از انرژی های نو می باشد که به میزان زیادی این بحران را حل می کند. انرژی هسته ای کاربردهای بسیار زیادی در زمینه های مختلف دارد. برای مثال از انرژی شکافت هسته ای در نیروگاه های هسته ای می توان برای تولید الکتریسیته استفاده کرد. برای کاربردی کردن انرژی هسته ای، نیاز به متخصصان و کارشناسانی از جمله مهندس هسته ای می باشد که به دانش و تخصص این حوزه تسلط داشته باشند.

مهندسی هسته ای به مسایل مربوط به ایجاد انرژی هسته ای، کنترل و استفاده از آن می پردازد. حوزه مهندسی هسته ای ارتباط زیادی با  تکنولوژی راکتورهای هسته ای (دستگاهی که عملیات شکافت هسته ای به صورت کنترل شده در آن انجام می شود)، نحوه ساخت و استفاده از آنها دارد.

مهندس هسته ای کیست؟

مهندس هسته ای می تواند مسئول راه اندازی ایمن و بهره ور نیروگاه های اتمی، بازفرآوری سوخت، مدیریت مواد زائد، انهدام نیروگاه های هسته ای قدیمی و حفاظت و ایمنی (در برابر تشعشعات رادیواکتیو) باشد. در واقع مهندس هسته ای با تکنولوژی روز آشنا بوده و قدرت طراحی و بهینه سازی سیستم ها و نیز راه اندازی و نگهداری آنها را دارد. همچنین مهندس هسته ای قادر است با مواد و تشعشعات رادیو اکتیو به صورت صحیح و بی خطر کار کرده و در جابجایی آنها و نگهداری و محافظت پرسنل در مقابل پرتوها توانمند می باشد.

مهندس هسته ای در زمینه های زیر می تواند فعالیت کند :

• تحقیق و توسعه صنعتی و یا دانشگاهی

• حوزه پزشکی (زمینه پرتوپزشکی)

• دفاعی مانند توسعه و ساخت زیردریایی های هسته ای

• صنعت مانند صنعت تولید برق با انرژی هسته ای

• کشاورزی و تولید مواد غذایی

کار مهندسی هسته ای را می توان طراحی و گسترش راکتورهای شکافتی پیشرفته ، تحقیقات بنیادی در گسترش و تعمیق استفاده از انرژی همجوشی ،‌گسترش انرژی هسته ای هم در زمینه تئوری و هم کاربردی برای مدیریت پسماند زباله های رادیواکتیو،‌ مدیریت مواد هسته ای ،‌تولید رادیو ایزوتوپها برای کاربردهای پزشکی و دیگر کاربردهای صنعتی، ‌با تاکید بر افزایش رفاه بشریت درحال حاضر و حفظ بهتر محیط زیست برای آیندگان بیان کرد.

مهندس هسته ای باید در برنامه ریزی و سازماندهی قوی و در ریاضیات، فیزیک و کار با کامپیوتر مسلط باشد. از آنجا که مهندسی هسته ای حوزه ای جدید می باشد، ممکن است در مراحل مختلف کاری نیاز به انجام تحقیقات و پژوهش باشد. بنابراین مهندس هسته ای باید توانایی انجام تحقیقات مختلف را داشته باشد.

در بخش های عملیاتی مهندس هسته ای معمولا به صورت شیفتی کار می کند که گاهی نیز در تعطیلات و شبها می باشد. در بخش تحقیق و توسعه عمدتا مطابق با ساعات کاری معمول فعالیت می کند.

محل کار مهندس هسته ای می تواند در آزمایشگاه ها، اتاق های کنترل، محیط نیروگاه و یا دفاتر کاری باشد. مهندس هسته ای در هنگامی که با مواد رادیو اکتیو در آزمایشگاه ها و یا نیروگاه ها سر و کار دارد، باید از لباسهای محافظ ایمن استفاده کند.
 
 

وظایف مهندس هسته ای

• طراحی، ساخت و بهره برداری از نیروگاه های هسته ای به شکل ایمن و اقتصادی

• طراحی  و ساخت تجهیزات اتمی مانند هسته رآکتورها، محافظ های تابش و سایر ابزار دقیق مرتبط

• فرآوری سوخت های هسته ای

• نظارت بر تاسیسات هسته ای برای شناسایی هر طرح، ساختار یا رویه های عملیاتی نقض کننده قوانین و مقررات ایمنی

• پایش و اندازه گیری سطوح تابش

• برنامه ریزی راه های ایمن انهدام زباله های هسته ای

• انجام تحقیقات کاربردی در صورت نیاز

• حفظ امنیت و رعایت ایمنی در کار

• انجام اقدامات اصلاحی یا خاموش کردن نیروگاه در شرایط اضطراری

• نظارت بر تکنسین های نیروگاه

• شرکت در جلسات و ارائه گزارشات

دانش و مهارت مورد نیاز مهندس هسته ای

• علاقه شدید به علم و تکنولوژی

• علاقه به انجام کارهای تحقیقاتی

• قدرت تجزیه و تحلیل و حل مساله مناسب

• توانایی مناسب سازماندهی و برنامه ریزی

• تسلط کافی در ریاضیات، فیزیک و کار با کامپیوتر

• دقت و توجه به جزئیات

• مهارت های ارتباطی مناسب

• توانایی کار تیمی

• اهمیت دادن به ایمنی و محیط زیست و آگاهی از قوانین و دستورالعمل های مرتبط

تحصیلات لازم برای شغل مهندسی هسته ای

فارغ التحصیلان رشته مهندسی هسته ای در مقاطع مختلف می توانند وارد این حوزه شوند. این رشته در سطح کارشناسی به صورت محدود در دانشگاه ها ( در دانشگاه آزاد) ارائه می شود. همچنین علاقه مندان می توانند در رشته های کارشناسی مانند مهندسی برق یا مهندسی مکانیک تحصیل کرده و در مقاطع ارشد و دکترا به صورت تخصصی وارد حوزه مهندسی هسته ای در گرایش های مختلف شوند.

امکان تحصیل در خارج از کشور در رشته مهندسی هسته ای وجود دارد. البته با توجه به محدودیت های ایران در حوزه هسته ای، این امکان در کشورهای آمریکا و کانادا تقریبا برای ایرانیان وجود ندارد. به عبارتی به دانشجویان ایرانی بورسیه و یا ویزا نمی دهند. ولی معمولا در کشورهای دیگر اروپایی و آسیایی امکان ادامه تحصیل و بورسیه شدن در رشته مهندسی هسته ای به خصوص گرایش پرتوپزشکی وجود دارد.

شخصیت های مناسب شغل مهندس هسته ای

در یک نگاه کلی می توان گفت اگر عاشق علم و فناوری های نو بوده و در تحلیل و حل مسائل توانمند هستید، شغل مهندسی هسته ای برای شما مناسب است. اما در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

تیپ شخصیتی مناسب مهندس هسته ای بر اساس تست شخصیت شناسی MBTI :

INTJ این تیپ شخصیتی توان پژوهش و برنامه ریزی مستقل داشته و منطقی می باشد. او به کمک شم خود توان دیدن و در نظر گرفتن همه راه حل های ممکن و خلاقانه را دارد.

ESTPاین تیپ شخصیتی از اطلاعات فنی خوبی برخوردار بوده و به خوبی می تواند با ابزارهای مختلف کار کند. او بیشتر مایل است برای خود کار کند.

ISTPاین تیپ شخصیتی به رشته های فنی و فهمیدن چرایی و چگونگی کار کردن اشیا علاقه دارد. او مشاهده کننده خوبی بوده و به جزئیات و واقعیات توجه زیادی دارد. استفاده از تحلیل های منطقی به خوبی در کار این تیپ شخصیتی مشهود است.

شرایط استخدام مهندس هسته ای در ایران و برخی کشورها در جهان

مهندس هسته ای می تواند در سازمان انرژی اتمی، سایت های هسته ای، نیروگاه های هسته ای، شرکت های مهندسی مشاور در حوزه طراحی و ساخت نیروگاه ها، بیمارستان ها، مراکز و پژوهشگاه های پزشکی هسته ای، پژوهشگاه ها و موسسات تحقیقاتی دولتی و خصوصی، مراکز هسته ای صنعتی و شرکت های وارد کننده تجهیزات هسته ای استخدام و مشغول به کار شود. همچنینمهندس هسته ای در صورت داشتن مدرک دکتری و گاهی کارشناسی ارشد در مهندسی هسته ای، می تواند در حوزه آموزش و پژوهش در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به عنوان استاد دانشگاه و پژوخشگر فعالیت کنند.

مهندسی هسته ای از مشاغل نوظهور و جدید است. با توجه به حرکت کشور به سوی استفاده از انرژی هسته ای در زمینه های مختلف، نیاز بازارکار به مهندس هسته ای نیز افزایش یافته است. اما به علت تخصصی بودن این حوزه، در مجموع فرصت های شغلی محدودی برای مهندسان هسته ای در ایران وجود دارد. البته در بین تخصص ها و گرایش های مختلف مهندسی هسته ای، فرصت های شغلی و شرایط استخدامی مناسب تری برای گرایش پرتوپزشکی در ایران در بیمارستان ها، مراکز پرتوپزشکی و مراکز پزشکی هسته ای وجود دارد.

در مجموع اگر کشور با سرعت بیشتری به سمت کاربردی کردن انرژی هسته ای در زمینه های مختلف برود، پیش بینی می شود شرایط استخدام مهندس هسته ای و وضعیت بازارکار این رشته نیز بسیار بهتر شود.

وضعیت استخدام مهندس هسته ای در برخی کشورهای جهان به شرح زیر است :

آمریکا - پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام مهندس هسته ای در آمریکا بین سال های۲۰۱۰  تا۲۰۲۰، رشد۱۰  درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل۱۴  درصد می باشد.

حقوق و درآمد مهندس هسته ای

اطلاعات دقیقی از میزان درآمد مهندس هسته ای در کشور در دسترس نمی باشد. مهندس هسته ای اگر در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون میدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کند. در بخش خصوصی نیز با توجه به معیارهایی مانند میزان تحصیلات، تجربه و نوع حوزه کاری، مهندسان هسته ایدرآمدهای متفاوتی دارند.

درآمد مهندس هسته ای در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :

آمریکا - متوسط درآمد سالانه مهندس هسته ای در آمریکا۹۹.۹۲۰ دلار (متوسط درآمد سالانه مهندسان۸۳.۳۴۰ دلار و برای همه مشاغل۳۳.۸۴۰ دلار) در سال۲۰۱۰  و مطابق با آخرین آمارها در سال ۲۰۱۳، ۱۰۲.۱۰۰ دلار بوده است.

انگلستان - متوسط درآمد سالانه مهندس هسته ای در انگلیس برای افراد تازه کار بین۳۱.۰۰۰  تا۳۸.۰۰۰  دلار و برای افراد باتجربه بین۴۵.۰۰۰  تا۷۵.۰۰۰  دلار می باشد.