مشاور روانشناسی کیست و چه کاری انجام می دهد ؟
در دانشنامه آزاد جهانی مشاوره به شرح زیر تعریف شده است: مشاوره، مشورت و دریافت کمک اطلاعاتی دربارهٔ یک موضوع است که بین مراجع (کمک‌گیرنده) و متخصص (مشاور) انجام می‌گیرد.مشاوره در موضوعات و زمینه‌های مختلف علمی و برای اهداف گوناگون انجام می‌شود که در میان مردم، بیشتر جنبهٔ روان‌شناختی آن (مشاورهٔ روانشناسی) معروف است که هدف از آن بهبود وضعیت روحی–روانی و کیفیت‌بخشی به زندگی مراجع از جهت روانی‌است. مشاور، در مشاوره‌های خانواده، شغلی، تحصیلی و توان‌بخشی نیز از مهارت‌های روان‌شناختی کمک می‌گیرد. . مشاوره اطلاعاتی و مشاوره ژنتیک نیز از انواع مشاوره‌اند که ارتباط مستقیم و مشخصی با روانشناسی ندارند.“
ویژگی های مشاور
مشاور زمان زیادی را صرف صحبت کردن با دیگران و کمک به آنها در بیان احساساتشان می کند. مشاور باید در این حوزه آموزش های لازم را ببیند. یک مشاور باید در دیگران اعتماد و احساس راحتی ایجاد کند. او باید صبور و حساس بوده و درباره دیگران پیش داوری نکند و با همه افراد با هر سابقه ای بتواند کار کند.
مشاور نصیحت نمی کند !
افراد به دلایل مختلفی از جمله از دست دادن عزیزان، مشکلات ارتباطی، مسایل مربوط به ازدواج و یا بهبود روش زندگی به سراغ مشاور می روند. شغل مشاور این نیست که به دیگران نصیحت کند که چه کار بکنند. نقش مشاور تشویق دیگران برای دیدن انتخاب های موجود و یافتن راه های مخصوص خودشان برای ایجاد تغییرات مثبت است. مشاور برای کمک به مراجعین خود معمولا سبک خاصی از مشاوره (که به عنوان رویکرد تئوریکی مشاوره شناخته شده است) را بکار می برید.
همچنین در تعریفی دیگر واژه مشاوره به شرح زیر توصیف می شود :
“مشاوره (Consultation)، کلمه‌ای عربی و یک مصدر است. معنای واژگانی آن، مشورت کردن و اقدام به تشکیل شورا و مشورت با دیگران است. رایج‌ترین کاربرد واژهٔ مشاوره، به‌ویژه در میان مردم عادی، به معنی مشاورهٔ روان‌شناختی و روان‌درمانی از طریق ارتباط رو در رو است. در این کاربرد، تعریف مشاوره، «اقدام حمایتگرانه بر پایهٔ علوم روانشناسی» است و مشاوری که این اقدام حمایتگرانه را انجام می‌دهد، روانشناس است، به همین دلیل به مشاور، به ویژه در انگلیسی، روانشناسPsychologist)) هم می‌گویند”
مشاور ممکن است به همه نوع مشکلات مراجعان رسیدگی کند و یا شاید صرفا در زمینه های خاصی مانند اعتیاد، اختلالات غذایی و…مشاوره دهد.
ساعت کاری و محیط کار مشاور
انجام کار پاره وقت در شغل مشاوره بسیار رایج است. البته در صورتی که مشاور بخواهد به صورت فردی و مستقل کار کند و مشاوره بدهد. در بسیاری از اوقات مشاور در یک مرکز درمانی و یا دولتی کار می کند. در این صورت ساعات کاری او همچون سایر کارکنان اداری دیگر می باشد.
در اکثر موارد مشاور، مشاوره حضوری با مراجعان دارد ولی گاهی نیاز است که با همسران، خانواده و همکاران آنها از طریق تلفن و اینترنت ارتباط برقرار کند
در ادامه و مقالات مرتبط اطلاعات کاملی در مورد وظایف مشاور، مهارت و توانمندی های مورد نیاز مشاور ، تحصیلات لازم برای ورود به شغل مشاوره ، بازار کار و فرصت های شغلی مشاوره، درآمد مشاور و برخی از مشاوران معروف ارائه می شود.
وظایف مشاور
- ایجاد ارتباطی مبتنی بر اعتماد و احترام با مراجعان
- توافق با مراجعان برای موضوع صحبت جلسات مشاوره
- تشویق مراجعان برای صحبت درباره احساسات شان
- گوش دادن دقیق، پرسیدن سوال و درک شرایط و موقعیت مراجعان به منظور ارائه بهترین راهنمایی به آنها
- همدلی و همراهی کردن با صحبت های مراجعان و دچار چالش کردن آنها در صورت نیاز
- کمک به مراجعان در دیدن چیزها و اتفاقات به صورت واضح تر یا به شکلی متفاوت – زیرا روانشناسان با تئوری ها و علوم این حوزه آشنا هستند و قادر خواهند بود مسائل را از زوایای مختلف بررسی کرده و ذهن مراجعه کننده را نسبت به آن معطوف نمایند.
- ارجاء مراجعان به منابع کمکی دیگر در صورت نیاز – ارجاع مراجعین به روانپزشکان، روانشناسان یا مشاوران تخصصی همچون مشاوران شغلی یا مشاوران ازدواج از جمله این اقدامات است
- حفظ اسناد محرمانه مراجعین – زیرا مراجعین برای یافتن راهکار مناسب بسیاری از اتفاقات خصوصی زندگی خود را برای مشاور تعریف می کنند و مشاور باید نسبت به آنها حس مسئولیت زیادی داشته باشد.
مهارت و توانمندی های مورد نیاز مشاور
یک مشاور روانشناسی برای انجام بهینه کار خود و خدمات رسانی هرچه بهتر به مراجعان باید از یک سری ویژگی ها و مهارت ها برخوردار باشد. برخی از آنها به شرح زیر است :
- توانایی ایجاد اعتماد و احساس راحتی در مراجعان به منظور دریافت اطلاعات مناسب جهت راهنمایی دقیق به آنها
- مهارت های ارتباطی قوی مانند گوش دادن و صحبت کردن آرام و مؤثر
- به چالش کشیدن مراجعان در جهتی مثبت – برای اینکه مراجعه کننده در فضایی قرار گیرد که بتواند مشکل و مسئله خود را به خوبی با مشاور درمیان گذارد
- صبر، تحمل و حساسیت – زیرا درصدی از مراجعین دارای مشکلات
- همدلی و نگرش غیر قضاوتی
- توانایی کار با همه افراد با هر پیش زمینه ای
- خود آگاهی و توانایی بررسی ارزش ها و تفکرات خودتان به منظور جلوگیری از تأثیر گذاری مراجعین بر افکار و عقاید علمی و اصولی شما
- پایبندی به درستی و اصول اخلاقی به منظور ارائه مشاوره به مراجعین بر اساس اصول علمی و اخلاقی و عدم ورود به حریم شخصی و مسایل خصوصی آنها
تحصیلات لازم برای ورود به شغل مشاوره
فارغ التحصیلان دانشگاه ها در رشته های مشاوره و راهنمایی ، روانشناس (البته با دارا بودن شرایط تعیین شده از سوی مراکز نظارتی مثل سازمان نظام روانشناسی و مشاوره) می توانند به صورت حرفه ای وارد این شغل شوند.
همچنین فارغ التحصیلان رشته های مرتبط در دانشگاه آزاد، پیام نور و سایر دانشگاه های مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می توانند پس از اخذ مجوز از سازمان های مذکور وارد شغل مشاوره شوند.
شخصیت های مناسب شغل مشاوره
برخی از شخصیت های مناسب شغل مشاوره بر اساس شخصیت شناسی MBTI :
ENFJ این تیپ شخصیتی دوست دارند به دیگران کمک کنند تا از زندگی خود لذت ببرند. آنها درمانگرهای بانفوذ و گرمی هستند که راه حل ها و انتخاب های احتمالی را به خوبی تشخیص و به مراجعان خود ارائه می دهند.
INFJ این تیپ شخصیتی دوست دارد از دانش و ایده های خود برای کمک به دیگران استفاده کند. این افراد علاقه دارند که ارتباطات فردی (دو نفره) و عمیق با دیگران برقرار کنند که در این شغل شرایط آن وجود دارد.
ENFP این تیپ شخصیتی مشاورانی دلسوز، مهربان، خلاق و حمایتگر هستند. آنها می توانند روی دیگران تاثیر زیادی بگذارند. با انرژی زیادی که دارند، انگیزه لازم برای تغییرات مثبت در زندگی را به مراجعان خود می دهند.
INFP این تیپ شخصیتی دوست دارد به دیگران کمک کند در زندگی شان به رشد و فراست بیشتری دست پیدا کند. او در حوزه مشاوره و راهنمایی بسیار موفق عمل می کند.
ESFJ این تیپ شخصیتی حامی قدرتمند جامعه بوده و از کمک کردن به دیگران و رفع مشکلات آنها لذت بسیار می برد. او به راحتی می تواند با دیگران ارتباط برقرار کند.