شهر یئری

  • مشگين- 31 کیلومتری جاده مشگین - روستای پیرازمیان
فاصله از مرکز شهر: 31 کیلومتر
مسیر دسترسی : آسفالت - خاکی
دوره : 9000 سال پیش تا دوره اورارتوییان
امکانات : دستشویی عمومی - نگهبان

منطقه باستانی معروف به شهر یئری، در ۳۱ کیلومتری شرق مشگین شهر در کنار رود قره سو قرار دارد. وسعت این منطقه تاریخی ۴۰۰ هکتار است و از سه قسمت دژ نظامی، معبد و قوشا تپه تشکیل می‌شود. قدمت قلعه و معبد به۱۴۵۰ سال پیش از میلاد و قوشا تپه به ۷ هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. بعضی از کارشناسان دمت این منطقه را تا 8000 سال نیز برآورد کرده اند.

اولین بار در حدود ده سال پیش از انقلاب اسلامی چارلز برنی باستان‌شناس آلمانی در این محوطه، عملیات کاوش را شروع نمود. در اولین کاوشها قبرهای عصر آهن کشف گردید. سفالها یی مربوط به دوره کالکولتیک کشف شد و قدمت منطقه را به۳۵۰۰ سال پیش از عصر آهن برآورد نمود. این سفالها شبیه سفالهای مناطق باستانی دالما و حاجی فیروز هستند. به این ترتیب برای اولین بار قدمت سکونت بشر در استان اردبیل به دوره مس - سنگ رسید. در منطقه شهر یئری چند دوره تاریخی از مس- سنگی، عصر آهن ۱ و عصر آهن ۲ مشخص شد و بقایایی از قلعه‌ای متعلق به دوره آهن کشف گردیده است. در فصول بعدی حفاری، بقایایی از سفال، مفرغ و نقوش انسانی دیده شد که باستان شناسان آنها را نذوراتی متعلق به معبد می‌دانستند. یکی از این دو معبد در زیر دیوار دفاعی قلعه قرار داشت. باستان شناسان نتیجه گرفتند در دوره اورارتویی که ساکنان شهر یئری بر روی معبد خود قلعه ساخته بودند از دین خود روی گردانده‌اند و خدای اورارتویی (خالدی) را پذیرفته‌اند. البته این امر می‌تواند اختیاری یا به اجبار صورت گرفته باشد. در این فصل حفاری یک لایه نیز در زیر محوطه داخلی قلعه کشف شد که به شهری متروک و قدیمی تر تعلق داشت. برخی سفالهای قهوه‌ای مایل به بنفش و سفالهای داغدار و سیاه نیز در این محل کشف شدند که به پیش از عصر آهن تعلق دارند.در فصل سوم حفاری مشخص شد که در دوره اورارتوییان قلعه به آتش کشیده و متروک شده است. وجود خاکستر در لایه‌های خاک قلعه نشان دهنده آتش‌سوزی قلعه است. به این ترتیب دوره‌های متوالی زندگی بشر از ۷۰۰۰ سال پیش تا دوره اورارتوییان در شهر یئری به صورت متوالی مشخص شد. در این فصل تعداد زیادی ظروف سفالی، اشیای زرین مانند آویز، دکمه‌های زینتی و پلاکهای طلایی و مفرغی کشف گردید.

نیایشگاه اصلی منطقه شهر یئری، از زیر خاک بیرون آمد که شامل بیش از ۳۰۰ سنگ افراشت با ارتفاعهای مختلف از ۳۵ تا ۲۵۰ سانتیمتر با شکلهای انسانی هستند که حاوی صورت آدمی (بدون دهان)، دست و شمشیر هستند.چارلز برنی دوره آنرا همزمان با هخامنشیان ولی خارج از محدوده دولت آنها می‌داند. اینگراهام و سامرز آنرا به پیش از هزاره اول متعلق دانسته‌اند. با توجه به نبود سفال در کنار سنگ افراشت نمی‌توان نظر دقیقی در مورد زمان سنگ افراشت داد ولی آنها میانه هزاره دوم تا میانه هزاره اول را بهترین دوره برای سنگ افراشت دانسته‌اند. منطقه یری که وسیع‌ترین منطقه تاریخی استان اردبیل و یکی از با اهمیت‌ترین مناطق پیش از تاریخ شمال غرب ایران است به شماره ۶۱۶۲ به ثبت آثار ملی رسید.

زیباترین جلوه این مکان برای گردشگران سنگ افراشته های بی نظیر آن می باشد.