فاصله از مرکز شهر : 30 کیلومتر آسفالت - 10 دقیقه پیاده روی
دوره : دوره سلجوقیان - دوره ایلخانی
امکانات : فاقد امکانات

قلعه تاریخی ارشق هم چون سایر قلعه های قره داغ آذربایجان در 30 كیلومتری شمال باختری مشگین شهر و در سواحل باختری رودخانه پر آب قرار دارد و دریک منطقه بی نظیر (از لحاظ طبیعت) واقع شده است. از نظر تاریخی، ارشق در منطقه ای قرار گرفته كه در عهد اشكانیان و ساسانیان مهد تمدن باستان بوده و آثار به دست آمده از دل خاک نشان گر این واقعیت است. آثار عتیقه محدوده ارشق و آن چه از كندوكاو ارشق به دست آمده زینت بخش موزه ها بوده و ما را به یک دوره بی نظیر تاریخی رهنمون می سازد. ارشق را در كتاب های جغرافیایی قدیم جزو تومان مشگین به حساب آورده اند. چنان چه در سابقه تاریخی این مجموعه آمده است « تومان مشگین، در این 7 شهر است، مشگین، خیاو، انار، ارشق و اهرو تكتپه و كلیبر».

قلعه ارشق دارای چندین برج مدور در دور قلعه با مصالحی از سنگ تراش خورده و سارج بوده که تنها قسمتی از این معماری باقی مانده است. در قسمت فوقانی قلعه خرابه هایی از بناها و آب انبارهای سنگی، کنده و ساخته شده شده توسط بشر به چشم می خورد که شکوه و عظمت زیبایی قلعه می باشد. معماری قلعه ارشق با گذشت زمان در اثر عوامل طبیعی و انسانی تخریب شده و میراث فرهنگی در صدد بررسی مطالعات باستان شناسی و حفظ و احیاء آن می باشد.

ارشق از نظر طبیعت منطقه بسیار زیبای مشگین شهر بوده و جالب ترین مراتع بهاره و پاییزه عشایر شاهسون می باشد. دهستان ارشق كه «قلعه ارشق» به نام آن معروف شده است از خاور به خاک جمهوری آذربایجان، از باختر به دهستان مشگین خاوری و از شمال به دهستان برزند و اجارود و خروسلو محدود می شود. برای رسیدن به قلعه ارشق باید از میدان مركزی مشگین شهر به طرف روستای نصیرآباد حركت كرد و از روستای تنبق كه در كنار رود پرآب قره سو بنا شده گذشت. قلعه ارشق روی یک صخره بسیار بلند كوهستانی بنا شده است كه دارای برج ها و باروهای متعدد می باشد كه در اثر گذشت ایام ویران شده وآن چه باقی مانده تعداد 4 عدد برج نیمه استوانه ای و یك اتاق بزرگ و بقایای دیواره قلعه است. قلعه ارشق از سه طرف به پرتگاه ها عمیق و مخوف كوهستانی مشرف می شود و تنها از یک سمت و بخش خاوری آن می توان به قلعه راه یافت. نوع سنگ های به كار رفته از سنگ های لاشه ای بوده و ملات آن از نوع ساروج آهكی می باشد.

در مورد وجه تسمیه ارشق نیز باید یاد آور شویم در زمان اشكانیان كه سرزمینی وسیع از جمله سرزمین آذربایجان را در تصرف داشتنند، به خاطر نبرد با دولت امپراطوری روم برای تسلط بر ارمنستان و ضمیمه آن نواحی به ایران و ایجاد منطقه حایل بین ایران و امپراطوری روم مهم ترین و بزرگ ترین لشكركشی های تاریخی در آذربایجان انجام گرفته است و به علت نیاز به دفاع در مقابل هجوم دشمنان یا استقرار نیروهای تدافعی و احداث پادگان های نظامی ضرورت چنین ایجاب كرده كه در تمام كوهستان های بلند و مهم استراتژیكی قره داغ آذربایجان، قلعه های نظامی احداث و ایجاد گردد. نام قلعه ارشق شاید مشتق از كلمه «ارشك» یا «اشك» كه لقب شاهان اشكانی بوده گرفته شده و این قلعه نیز به نام یكی از شاهان آن سلسله بنا شده، و در درازای تاریخ به نام قلعه ارشق معروف گشته است و در حال حاضر آثار به دست آمده در محدوده ارشق این واقعیت را كه قلعه ارشق از قلعه های نظامی دوره اشكانیان بوده است نشان می دهد.

معماری قلعه:معماری قلعه ارشق بر روی صخره طبیعی و دامنه‌های اطراف آن می‌باشد. دیواره قلعه، صخره خطرناک عمودی شکل طبیعی بوده، گویا بدست بشر صخره‌ها پیرایش یافته‌اند علت پیدایش این صخره‌های عمیق در منطقه فوران کوه آتشفشانی سبلان و فرسایش طبیعی بوده است. صعود به قلعه فقط از ضلع جنوب شرقی آن امکان‌پذیر می‌باشد و این قلعه از نظر پلان معماری شباهت زیادی به معماری قلعه قهقه و قلعه بابک دارد. دارای چندین برج مدور در دور قلعه با مصالحی از سنگ‌تراش خورده و سارج بوده، تنها قسمتی از این معماری باقی مانده، و در قسمت فوقانی قلعه خرابه‌هایی از بناهای سنگ و آب انبارهای سنگی که توسط انسانهای دوره تاریخی کنده و ساخته شده، شکوه و عظمت زیبایی قلعه می‌باشد به چشم می‌خورد. معماری قلعه ارشق با گذشت زمان در اثر عوامل طبیعی و انسانی تخریب شده و میراث فرهنگی در صدد بررسی مطالعات باستان‌شناسی و حفظ و احیاء آن می‌باشد. با توجه به نوع معماری مواد فرهنگی موجود در قلعه، می‌توان استناد نمود که بنیان اولیه این قلعه به اوایل دوره اشکانیان بر می‌گردد، و در دورانهای مختلف اسلامی و تاریخی از جمله دوره ساسانی، سلجوقی و ایلخانی، با توجه به آثار باقی مانده از آنها به عنوان قلعه نظامی و دفاعی در مقابله با هجوم بیگانگان چندین قرن استفاده شده است.