بقعه صاحب الامر (مسجد شاه طهماسب) در تبریز

  • تبريز- خیابان شهید مدنی (دارائی)، بعد از بلوار آزادگان
بقعه صاحب الامر (مسجد شاه طهماسب) در تبریز
بقعه صاحب الامر یا مسجد شاه طهماسب یکی از مساجد قدیمی و کهن شهر تبریز است که در مرکز این شهر واقع شده‌ است. این بنا توسط شاه تهماسب یکم ایجاد شده‌ است و در آغاز متعلق به‌ وی بوده‌ است. بعدها با حمله سپاهیان عثمانی به‌ ایران، مسجد صاحب‌ الامر به‌ طور کلی ویران گردید. کاتب چلبی در کتاب «جهان‌نما» در این‌باره می‌نویسد: «در قسمت شرقی میدان صاحب‌ آباد متصل به‌ جامع سلطان‌ حسن، مسجد مزین دیگری وجود داشت که چون بنایش از شاه تهماسب بود، عساکر عثمانی جابه‌جا خرابش کردند.» پس از عقب‌ نشینی عثمانیان، این مسجد توسط «میرزا محمد ابراهیم» -وزیر آذربایجان در زمان شاه سلطان حسین- مورد بازسازی قرار گرفت.

مسجد صاحب‌ الامر در اثر زمین‌ لرزهٔ سال ۱۱۹۳ هجری، خسارت فراوانی دید و در سال ۱۲۶۶ هجری، به‌ همت میرزا «علی‌اکبر خان» (مترجم کنسولگری شوروی در تبریز)، مورد مرمت قرار گرفت و «مدرسه اکبریه» در یکی از صحن‌ های آن ایجاد گردید.

این بنا یکی از آثار تاریخی به جای مانده مهم دوران صفویه است که شامل یک گنبد و دو مناره بلند، تلفیقی از معماری اسلامی در دوره شاه طهماسب صفوی بوده که در سال ۱۲۰۸ هجری قمری پس از چندین مرحله تخریب، تجدید بنا گردیده است.از زمان شاه تهماسب یکم، تنها دو تاق مرمرین در این مسجد باقی‌ مانده‌ است که جنبه تاریخی دارند. در کنار یکی از طاق‌ ها، سنگ‌ نبشته‌ای مرمرین و در بالای طاق دیگری، سوره «الجن» نوشته شده‌ است.

امروزه موزه قرآن و کتابت در محل بقعه صاحب الامر ایجاد شده‌ است.

بنای صاحب الامر مربوط به دوره صفوی است و در تبریز، انتهای خیابان دارئی، خیابان شکلی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۱۹۶ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.