امامزاده یحیی همدان

  • همدان- میدان امام خمینی (ره)، خیابان تختی
امامزاده یحیی همدان

امامزاده یحیی همدان در یکی از محله های قدیمی شهر همدان بارگاه مطهر امامزاده یحیی قرار دارد. شیوه معماری و سبک ساختمان این امامزاده مشخص می نماید که بنای اصلی متعلق به قرن هشتم تا دهم هجری قمری بوده که در دوران صفویه نیز در شکل بنا و اطراف تغییراتی ایجاد شده است.

امامزاده یحیی در محله‌ ای به همین نام در حاشیه شمالی بلوار آیت‌ الله مدنی شهر همدان قرار دارد. این بنا دارای دو ورودی می‌ باشد که یک درِ آن به داخل کوچه و درِ دیگر به بلوار باز می‌ شود. ورودی اصلی این امامزاده در ضلع غربی دارای سردری قوس‌ دار و دو مناره ساده است. در هنگام ورود به حیاط، طاق‌ نمای زیبای ورودی امامزاده دیده می‌ شود که دور تا دور آن آینه‌ کاری شده اما در برخی قسمت‌ ها از بین رفته است. در چهار گوشه جبهه خارجى ساختمان مقبره، راه‌ پله‌ هایى براى دسترسى به حجره‌ هاى طبقه دوم و پشت‌ بام وجود دارد.

بقعه در وسط حیاطی بزرگ و مستطیل شکل قرار دارد که دیواره‌ های شمالی، جنوبی و شرقی، آن را محصور کرده‌ اند. مقبره دارای پلان مستطیل شکل و دو طبقه است و در هر ضلع آن ایوانی کشیده شده است که با یک ورودی قوس‌ دار به داخل بقعه راه می‌ یابد. ورودی اصلی که در ایوان غربی قرار دارد، آینه‌ کاری شده است و در آن اشعاری از محتشم کاشانی و ذکر نام پنج تن و تاریخ ۱۳۰۶ به چشم می‌ خورد.

داخل بقعه، حرم مربع شکل بزرگى به ابعاد ۶ متر در وسط قرار دارد. در میان حرم، ضریح چوبى به طول ۲۶۰ و عرض ۱۸۲ و ارتفاع ۱۰۸ سانتى‌ متر روى پایه مرمرى از سنگ‌ هاى قدیمى قرار دارد که در حدود ۱۵ سانتى‌‌ متر ارتفاع دارد. در داخل ضریح صندوقى به طول ۱۷۴ سانتى‌ متر و عرض ۱ متر با ارتفاع ۱۰۴ سانتى‌ متر قرار گرفته است. در دو سوى طول صندوق، منبت‌ کاری‌ های زیبایی انجام شده که به قرن‌ هاى هشتم و نهم هجرى قمری مربوط است.

در کتیبه‌ های این بنا نوشته‌ ای که مشخص کننده صاحب بقعه و زمان احداث آن باشد، دیده نمی‌ شود و بر روی قبر امامزاده نیز، سنگ نوشته‌ ای وجود ندارد اما بر اساس سنگ عقیق مرمرینی که چند سال پیش از زیر خاک بیرون آورده شد و اکنون بر روی دیوار بقعه نصب شده است، صاحب مزار یحیی نام دارد.

با توجه به تزئینات بنا، به نظر مى‌ رسد این بنا از آثار سده‌ هاى هشتم تا دهم هجرى قمری است و رواق آن را در دوره صفویه بر اطراف آن افزوده‌ اند. دیوار کشی حیاط و ایجاد طاق‌ نماهایی در دیوارها و آینه‌ کاری‌‌ های آن نیز در دوره قاجاریه انجام شده است. نسب این امامزاده با هشت واسطه به امام حسن مجتبی (ع) می‌ رسد.

در سمت شرقی حیاط مسجدی است با شبستان بزرگ که قبلاً جزو حیاط زیارتگاه بوده است. بنای این مسجد از آثار دوره صفویه است. بنا به اظهار‌ نظر امامان ‌جماعت مسجد، در سمت غربی حیاط امامزاده، غسالخانه‌ ای بوده است که آب آن از چشمه‌ ای به نام «چشمه خانم یزدی» تأمین می‌ شد که تا اواخر دوره قاجار چشمه و غسالخانه وجود داشت.

امامزاده یحیی همدان در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ به شماره ۳۲۴۹ در فهرست آثار مل ایران به ثبت رسیده است.